صفات برجسته و سيره امام زمان (عج )

صفات برجسته و سيره امام زمان (عج )
صفات برجسته و خصوصيات ذاتى حضرت مهدى – سلام الله عليه – همان صفات و روحيات پدران گراميش ائمه طاهرين است . آن بزرگواران ، مايه رحمت و مشعل نور و هدايت زمين بودند؛ چه آنكه خداوند متعال آنان را جهت هدايت و ارشاد خلقش ، نور آفريده و راهنما و دعوت كننده به طاعت و رضايت خود قرار داده است . برخى از صفات عالى و فضايل بلند آن حضرت به قرار ذيل است :
1 – وسعت علوم امام زمان (عج )
از امور ثابت و مسلم است كه آن حضرت از همه مردم عالمتر و درايت و احاطه آن بزرگوار به همه انواع و اقسام علوم و معارف ، گسترده تر است ؛ زيرا از وارثان علوم جدش رسول خدا و از خزانه داران حكمت نبوى است .
احاطه كامل او به احكام و شرعيات دين و به شؤ ون و جوانب مختلف شريعت جد بزرگوارش سيد پيامبران ، يكى از علوم گسترده امام منتظر (عليه السلام ) مى باشد.
ائمه اطهار (عليهم السلام ) در كلمات و بيانات خود، به علو مرتبه و مقام علمى آن حضرت – قبل از آنكه متولد شود – اشاره نموده اند:
1 – حضرت اميرالمؤ منين (عليه السلام ) در بيان اوصاف آن حضرت مى فرمايد:
هو اوسعكم كهفا و اكثركم علما و اوصلكم رحما⁽⁴⁸⁾
((او از نظر حفاظت ، از همه شما وسيعتر و از نظر علم ، زيادتر و بيشتر از همه صله رحم بجا مى آورد)).
2 – ((حرث ))، فرزند ((مغيره نضرى )) مى گويد: به حضرت ابا عبدالله حسين بن على – عليهما السلام – گفتم : مهدى به چه چيزى شناخته مى شود؟ فرمود: ((به شناخت حلال و حرام و به اينكه مردم به او نيازمندند ولى او به كسى نياز ندارد)).⁽⁴⁹⁾
3 – حضرت امام محمد باقر (عليه السلام ) فرمود: ((اين امر – يعنى حكومت – از كوچكترين ما (آل محمد صلى الله عليه و آله و سلم ) از نظر سن و جميل ترين ما از نظر ذكر مى باشد. خداوند متعال علم را به او ارث داده و او را به خود وانگذاشته (بلكه مويد و منصور است ))).⁽⁵⁰⁾
4 – حضرت امام محمد باقر (عليه السلام ) فرمود: ((علم به كتاب خداى عزوجل و سنت رسول خدا مانند زراعت در قلب مهدى ما به بهترين وجه مى رويد، هر يك از شما چنانچه باقى مانديد تا او را ببينيد، هنگام رويت آن بزرگوار، بگوييد: السلام عليكم يا اهل بيت الرحمة و النبوة و معدن العلم و موضع الرسالة ؛ درود و سلام باد بر شما اهل بيت رحمت و نبوت و معدن علم و جايگاه رسالت آسمانى )).⁽⁵¹⁾
در زمينه وسعت علم و فراگير بودن دانش و معارف آن حضرت ، نقل شده است كه : ((وقتى آن جانب ظهور كند، يهود را با تورات احتجاج و استدلال مى فرمايد و در نتيجه بيشتر آنان اسلام مى آورند)).⁽⁵²⁾
حضرت مهدى (عليه السلام ) در ايام غيبت صغرا براى جهان اسلام تنها مرجع اعلى و محور مراجعات بود، لذا نواب اربعه آن حضرت ، مسايلى را كه مسلمانان مى پرسيدند به آن حضرت تقديم مى كردند و امام زمان نيز به آنان پاسخ مى فرمودند كه بسيارى از آنها در كتابهاى فقه و حديث ، ضبط و ثبت شده و مورد استناد فقهاى اهل بيت (عليهم السلام ) در فتواهاى احكام مى باشد.
يادآورى اين مطلب زيباست كه بگوييم شيخ صدوق – رضوان الله تعالى عليه – بسيارى از آن پاسخها را كه دستخط شريف حضرت صاحب العصر (عليه السلام ) بود، نگهدارى مى كرده است .
2 – زهد امام زمان (عج )
روش و سيره ائمه اهل بيت (عليهم السلام ) در همه زمينه هاى فكرى و عملى (از جمله آنها زهد در دنيا و كنار زدن لذايذ و خوشيهاى آن ) شبيه يكديگر است . ممكن نيست كه سيره يكى از آن بزرگواران را بررسى نمايى مگر اينكه ببينى اعراض و روگرداندن از دنيا در زندگى آن بزرگواران برجسته و هويداست . حضرت اميرالمؤ منين (عليه السلام ) باب مدينه علم رسول خدا، حقيقتا دنيا را سه طلاقه نمود كه قابل رجوع نباشد و فرزندان پاك و پاكيزه آن حضرت هم همين سيره درخشان را پيموده اند. مجموعه اى از احاديث و روايات از ائمه اطهار (عليهم السلام ) در زهد حضرت امام منتظر (عليه السلام ) پيش از آنكه متولد شود، در تاريخ نقل شده است كه بعضى از آنها عبارتند از:
الف – معمر فرزند خلد از حضرت امام رضا (عليه السلام ) روايت مى كند كه فرمود: ((لباس و غذاى قائم آل محمد فقط خشن و زبر است )).⁽⁵³⁾
ب – ابو بصير از حضرت امام صادق (عليه السلام ) روايت مى كند كه فرمود: ((در خروج و ظهور امام زمان ، عجله نكنيد، قسم به خدا! لباس او خشن و طعامش نان جوين ، غليظ و ستبر است )).
ج – على فرزند ابى حمزه و وهب از حضرت امام صادق (عليه السلام ) روايت مى كنند كه حضرت درباره امام منتظر (عليه السلام ) فرمود: ((لباس او غليظ (و خشن ) و طعامش سفت و سخت است )).⁽⁵⁴⁾
مسلم است كه اين روش در همه زمينه هاى زندگى آن حضرت ، جارى است و اگر چنين روش درخشنده را نداشت ، خداوند متعال او را براى بزرگترين حركت اصلاحى در همه دورانهاى تاريخ برنمى گزيد. پس اوست كه زمين را از قسط و عدل پر مى كند بعد از آنكه از ظلم و جور پر شده باشد و بشريت را از غرور و نخوت ستمكاران نجات مى دهد و خيرات و اموال الهى را بين محرومين و بيچارگان تقسيم مى كند)).
3 – صبر امام زمان (عج )
يكى از صفات برجسته و ذاتى و فضايل روحى آن حضرت ، ((صبر و تحمل )) است .
آن حضرت ، سختيها و بلاهاى بيشتر و عظيمترى از همه امامان معصوم (عليهم السلام ) مى بيند. در دوره هاى طولانى تاريخ حياتش ، حوادث تلخ و رويدادهاى بزرگى را مى بيند كه جهان اسلام را سياه و پيكره و اعضاى آن را تكه تكه نموده و امت اسلامى با تمام تكه و پاره هايش زير دست و پاى كافران و استعمارگران به زمين افتاده و دست و پا مى زند. اينان انواع و اقسام ظلم و ستم را در جهان اسلام رواج داده و حدود و احكام خدا را تعطيل كرده و ثروتهاى مسلمين را به غارت برده و در تمام قضاياى امت اسلامى ، تحكم نموده و زورگو مى باشند.
و همه اين بلاها و مفاسد و مصيبتها در جلو چشم و گوش آن حضرت انجام مى گيرد و او به خاطر پدر بودنش براى تك تك افراد امت اسلامى و به خاطر رهبرى معنوى و زمان را كه دارد، قلب مباركش از اين همه مصيبتها و بلاهايى كه بر سر امت اسلامى وارد مى شود، به درد آمده و مى سوزد.
و حقا صبر و بردبارى را به جاودانگى ، قرين خود نموده ، و همه شؤ ون و امورش را به خداى احديت سپرده است و اين ذات مقدس حضرت احديت است كه سررشته همه امور به دست اوست و اوست كه حاكم – على الاطلاق – بر بندگانش است و هيچ گونه حكم و نظر ديگرى براى غير خدا نيست .
4 – عبادت امام زمان (عج )
اين مطلب مسلم است كه عبادت و بندگى حضرت مهدى (عليه السلام ) همانند عبادت پدران گراميش ائمه اطهار است ؛ همان امامانى كه زندگى و عمرشان را به خداى متعال تقديم كردند و حب الله و دوستى حضرت احديت را در اعماق و باطن وجودشان نفوذ داده و سرتاسر وجودشان را محبت خدا فرا گرفته بود، لذا بيشتر روزها را روزه و شبها را به عبادت و بندگى حضرت حق مى گذراندند، شبها را به نماز و دعا و مناجات احيا مى داشتند. آرى عبادت امام منتظر مانند اين بزرگواران است ، لذا راويان حديث ، مجموعه اى از دعاهاى شريف آن حضرت را- كه برخى از آنها را در قنوت و برخى ديگر را در غير نماز خوانده و دلالت دارند بر نهايت وابستگى آن حضرت به خداى متعال و انقطاع او از همه چيز و پيوستن به خداى كريم – نقل كرده اند كه به برخى از آنها اشاره مى كنيم .
دعاى امام زمان (عج ) در قنوت نماز
حضرت صاحب العصر (عليه السلام ) اين دعا را در قنوت نمازش مى خوانده ، عين دعا چنين است :
اللهم مالك الملك ، تؤ تى الملك من تشاء و تنزع الملك ممن تشاء و تعز من تشاء و تذل من تشاء، بيدك الخير، انك على كل شى ء قدير، يا ماجد! يا جواد! يا ذى الجلال و الاكرام ! يا ذا البطش ! يا فعال لما يريد، يا ذا القوة المتين !…⁽⁵⁵⁾
اين دعاى شريف از نهايت قدرت غير قابل تصور خداى آفريننده هستى و بخشنده حيات ، حكايت مى كند. پس اوست كه هستى بخش و ابداع كننده جميع مخلوقات است . همچنانكه اين دعا دلالت مى كند كه آن حضرت ، نصر و پيروزى بر دشمنان خدا و پيغمبر را از خداوند مسئلت دارد. و نيز مى خواهد كه ياران او را جمع نموده تا دين را احيا و كلمه ((لا اله الا الله )) را اعلى و رفعت بخشد.
دعاى ديگر امام زمان (عج )
حضرت مهدى (عليه السلام ) اين دعاى شريف را در قنوت بعضى از نمازهايش مى خوانده است :
اللهم صلى على محمد و آل محمد و اكرم اولياءك بانجاز وعدك و بلغهم درك ما ياءملونه من نصرك و اكفف عنهم باءس من نصب الخلاف عليك و…⁽⁵⁶⁾
آن حضرت در اين دعاى شريف ، آشكارا فهمانده كه جهت اقامه دين و احياى سنت جدش سيد پيامبران و جهت انتقام از دشمنان اسلام و توحيد، به ظهورش اشتياق شديد دارد.
5 – شجاعت امام زمان (عج )
حضرت مهدى (عليه السلام ) از همه مردم ، شجاعتر و دليرتر است . و در قوت ، نيرومندى و شهامت ، همانند جد بزرگوارش حضرت رسول (صلى الله عليه و آله و سلم ) است ؛ زيرا آن حضرت با تمام قوا، نيروهاى شرك و ريشه هاى جهل و ستم را در هم كوبيد و حقوق و كرامت انسان و حق او را در زندگى اعلان كرد. پيامبر اسلام در مقابل درندگان و سران شرك و كفر- كه تلاش مى كردند پرچم اسلام را به زير بكشند و دين اسلام را در همان زادگاهش زير خاك كنند- ايستادگى كرد و سران آنان را نابود و سربازانشان را پراكنده ساخت و كلمه خدا را در زمين ، بلندى و عظمت بخشيد و سبط و خليفه آن حضرت امام منتظر (عليه السلام ) همين كار را پى مى گيرد و نتيجه ستم ستمكاران و طاغوتها را به آنان كاملا مى چشاند. و با يك اراده محكم – كه سستى در آن راه ندارد- مجد و عظمت اسلام را به آن برمى گرداند و در مقابل هيچ عاملى از عوامل ترس و ضعف ، تسليم نمى شود.
6 – صلابت امام زمان (عج ) در حق
حضرت امام منتظر (عليه السلام ) از محكمترين مدافعان حق است و دفاع و يارى او از ستمديدگان و شكنجه ديده ها از همه بيشتر است . در احقاق و اقامه حق ، هيچ سرزنشى او را از آن باز نمى دارد.
پدران و اجداد بزرگوار آن حضرت ، حق را يارى دادند. در مقابل باطل ايستادگى كردند و خودشان را قربانى عدالت اجتماعى بين مردم نمودند، حضرت مهدى (عليه السلام ) هم همين وضعيت را دارد.
هنگامى كه دنيا با ظهور قائم آل محمد روشن شد و بشريت به سبب خروج آن حضرت ، خوشبخت گشت ، آن حضرت همه جوانب حق را زنده مى كند و غش و فريب و ستم را سركوب مى كند.
سخاوت امام زمان (عج )
حضرت امام منتظر، دستش از همه بازتر و، جود و سخاوتش از همه بيشتر و بزرگتر است . و راويان اتفاق دارند كه آن حضرت در زمان حكومتش ، خيرات و رزق خدا را بر تمام فقرا تقسيم مى كند به طورى كه روى زمين هيچ فقير و نيازمندى نمى ماند تا جايى كه كسى كه زكات بر او واجب شده ، فقيرى پيدا نمى كند كه آن را به او بدهد. اينك برخى از احاديث را بشنويم :
الف – ابو سعيد از پيغمبر اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم ) در داستان حضرت مهدى (عليه السلام ) نقل مى كند كه حضرت فرمود: ((مرد، پيش او مى آيد و مى گويد: يا مهدى ! به من عطا كن ، به من عطا كن ، آن حضرت به مقدارى كه آن مرد بتواند حمل كند، ظرفش را پر مى كند.⁽⁵⁷⁾ )).
ب – ابن عساكر از رسول خدا نقل كرده است كه حضرت فرمود: ((در آخر الزمان خليفه اى خواهد بود كه مال را انباشته مى كند)).⁽⁵⁸⁾
ج – جابر روايت مى كند كه مردى خدمت حضرت ابوجعفر امام محمد باقر (عليه السلام ) آمد و من آنجا بودم ، رو به حضرت كرد و گفت : اين پانصد درهم را كه زكات مال من است تحويل بگير و در موردش ‍ مصرف كن . حضرت امام محمد باقر (عليه السلام ) فرمود: ((خودت آنها را بين همسايگان ، يتيمان ، مستمندان و برادران دينى ات تقسيم كن ، و اين وقتى است كه قائم ما قيام كند؛ زيرا او به طور تساوى تقسيم مى كند و در خلق خدا- خوب باشند يا بد- عدالت مى ورزد. هر كه از او اطاعت كند، خدا را اطاعت كرده است و كسى كه او را عصيان كند، خدا را معصيت كرده است . و چون به امر مخفى و پنهانى هدايت مى كند، ((مهدى )) ناميده شده است .
آن حضرت ، تورات و ساير كتابها را از غارى در انطاكيه بيرون مى آورد و براى اهل تورات به تورات و اهل انجيل به انجيل و اهل زبور به زبور و اهل فرقان به فرقان ، حكم مى كند. و كليه اموال دنيا- آنچه در زير زمين و روى زمين باشد- نزد او جمع مى شود، پس مى گويد اى مردم ! بياييد به روى آن چيزى كه در آن قطع رحم كرديد و خون بر زمين ريختيد و در آن مرتكب محرمات خدا شديد، سپس عطا مى دهد به حدى كه پيش از آن ، اين مقدار به آنان داده نشده است ⁽⁵⁹⁾ )).
و روايات ديگرى كه دلالت دارند بر اينكه آن حضرت ، دريايى از كرم و بخشش است و اينكه او به خلق خدا نيكى و احسان مى كند و آنان را از زنجيرها و گرسنگى و محروميت نجات مى دهد و آرامش و امنيت و بى نيازى را بين آنان گسترش مى دهد.