بیاد امام زمان مظلوم و غریبم اَللّهُمَّ عَجِّل لِوَلیِّکَ الفَرَج
? #تفسیر_سوره_محمد_ص / جلسه ۲
✳️ ضوابط تعیین سوره‌های مکی و مدنی
مفسرین #قرآن برای تقسیم‌بندی سوره‌های قرآن به #مکی و #مدنی سه ضابطه را بیان می‌کنند:
۱. ضابطه مکانی: تقسیم سوره‌ها بر اساس مکان نزول. بر این مبنا، آیاتی از قرآن که در مکه (شهر مکه و نواحی اطراف آن) نازل شده را مکّی می‌گویند.
۲. ضابطه زمانی: تقسیم سوره‌ها بر اساس زمان نزول. بر این مبنا، زمان #هجرت پیامبر اسلام از مکه به مدینه، مبدأ زمانی تقسیم آیات است.
۳. ضابطه محتوایی: خطاب آیات به اهل مکه یا مدینه، بعنوان معیار شناخت آیات مکی یا مدنی است. بنابراین، هر سوره‌ای که در آن عبارت “يا ایّها النّاس” بکار رفته ولی عبارت “يا ایّها الّذين آمَنُوا” در آن بکار نرفته مکی است؛ و هر سوره‌ای که در آن عبارت “يا ایّها الّذين آمَنُوا” بکار رفته، مدنی است.
ملاک مورد اعتنا و اعتماد اکثر مفسرین، تقسیم‌بندی زمانی است. یعنی اگر نزول سوره قبل از هجرت باشد مکی و اگر بعد از هجرت باشد مدنی است، حتی اگر در شام نازل شده باشد.
? ویژگی سوره‌های مکی
بحث در #اصول_عقائد ، تمسک به #اخلاق خوب و پسندیده، مجادله با مشرکان، اقامه دلیل علیه #شرک و بت‌پرستی، ضعف و ناتوانی مشرکین در استدلال و به سخره گرفتن عادات زشت و موهوم آنها مثل قتل و غارت و زنده به گور کردن دختران بی‌گناه است.
? ویژگی سوره‌های مدنی
بلند و طولانی بودن سوره‌ها مانند سوره بقره، بیان #حقوق فردی و اجتماعی، بیان قدرت اسلام و احکام جهاد، مخاطب قرار دادن منافقین، اهل کتاب و یهودیان.
✳️ کلیات “بِسم الله الرّحمن الرّحيم”
امام صادق فرمودند خدا با عبارت “كُن” (یعنی “باش”) تمام ماسوی‌الله (آنچه غیر خداست) را بوجود می‌آورد، ما نیز که بنده او هستیم می‌توانیم با “بِسم الله …” همان کار را انجام دهیم، اما به شرطی که #عبد باشیم. قدرت”بِسم الله …” اینست.
✳️ آیا “بِسم الله …” جزئی از سوره‌های قرآن است؟
در این مسأله بطور کلی دو قول وجود دارد. یک قول مربوط به علماء #شیعه است که در آن اجماع وجود دارد. قول دیگر مربوط به عالمان اهل تسنن است که به سه صورت تقسیم می‌شود.
? نظر علماء شیعه اینست که “بِسم الله …” جزء همه سوره‌های قرآن است و اختلافی در آن وجود ندارد. یعنی در ۱۱۳ سوره‌ای که با آن آغاز شده، “بِسم الله …” نیز بعنوان آیه نازل شده است. نکته مهم اینست که “بِسم الله …” در سوره‌ها با یکدیگر فرق می‌کنند و تکراری نیستند.
? امام صادق فرمودند نه تنها “بِسم الله الرّحمن الرّحيم” اول تمام سوره‌های قرآن است، بلکه هر کتاب آسمانی دیگری هم با آن آمده است. وقتی پیامبر می‌فرمود “بِسم الله …” مردم می‌فهمیدند که سوره دیگری نازل شده است و این نزول از طرف خداست.
? در میان عالمان اهل سنت سه نظریه در مورد “بِسم الله …” وجود دارد:
۱. اکثر آنها اعتقاد دارند که جزء سوره‌های قرآن است.
۲. عده‌ای آن را یک آیه مستقل می‌دانند که برای آغاز سوره‌ها و فاصله میان آنها نازل شده است و ثمره دیگری ندارد.
۳. عده‌ای هم اعتقاد دارند که فقط جزء سوره حمد است و جزء سایر سوره‌ها نیست.
________________________
حجةالاسلام والمسلمین #علوی_تهرانی
گزیده جلسه ۲ / #تفسیر_قرآن #سوره_محمد_ص
@Fares_ir
