فصل 3. نامه اعمال و فرشتگان نويسنده

فصل 3. نامه اعمال و فرشتگان نويسنده
گفته اند: ⁽⁷⁰⁰⁾ آثارى كه از كارها و گفتارها و عقيده ها در نفوس پديد مى آيد بسان نقشهايى است كه بر روى الواح نگاشته مى شود، چنانكه خداى سبحان مى فرمايد: اولئك كتب فى قلوبهم الايمان ⁽⁷⁰¹⁾ ((اينانند كه خداوند ايمان را در دلهاشان نگاشته است )). و اين الواح نفسانى را صحيفه هاى اعمال گويند. اين نقش ها و صورتها همان گونه كه نيازمند به قابل اند كه آنها را بپذيرد نيازمند به نگارنده و صورتگر نيز هستند. صورتگران و نگارندگان همان كرام الكاتبين اند كه دو طايفه هستند: فرشتگان راست و فرشتگان چپ ، خداى متعال مى فرمايد: اذ يتلقى المتلقيان عن اليمين و عن الشمال قعيد ⁽⁷⁰²⁾ ((آن گاه كه آن دو دريافت دارنده كه در راست و چپ نشسته اند (اعمال آدمى را) دريافت مى دارند.))

مؤلف : روايت است : ((با هر انسانى دو فرشته است ، يكى در سمت راست او كه نيكيهاى او را بدون شهود رفيقش (فرشته چپ ) مى نويسد، و ديگرى در سمت چپ او كه گناهانش را مى نويسد و گناهان او را با شهود رفيقش ‍ (فرشته راست ) مى نويسد. اگر نشسته باشد يكى از آن دو فرشته در سمت راست و ديگرى در سمت چپ او قرار مى گيرند، و اگر راه رود يكى پشت سر و ديگرى پيشاپيش او، و اگر بخوابد يكى از آن ها نزد سر و ديگرى نزد پاهاى او.))
و در روايت ديگرى است : ((پنج فرشته اند: دو فرشته براى شب ، دو فرشته براى روز، و يك فرشته اى كه هميشه با اوست و هيچ گاه از او جدا نمى گردد.))
و در ((كافى )) با سند خود از حضرت امام صادق عليه السلام روايت كرده است كه : ((هرگاه بنده آهنگ كار نيكى كند نفسش همراه با بويى خوش ‍ بيرون آيد، فرشته سمت راست به فرشته سمت چپ گويد: درنگ كن ، كه او آهنگ كار نيك كرده است ، و چون آن را انجام دهد زبانش قلم و آب دهانش ‍ مركب او گردد و آن را برايش ثبت نمايد. و چون آهنگ گناه كند نفسش ‍ همراه با بويى بد بيرون آيد، فرشته سمت چپ به فرشته سمت راست گويد: درنگ نما، كه او آهنگ گناه كرده است . و چون آن را انجام دهد آب دهانش مركب و زبانش قلم او گردد و آن را بر او ثبت نمايد.)) ⁽⁷⁰³⁾
و نيز با سندهاى چندى از آن حضرت روايت كرده : ((هرگاه بنده گناهى كند و فرشته سمت چپ بخواهد آن را بنويسد، فرشته سمت راست گويد: دست بازدار، و او هفت ساعت دست باز مى دارد؛ اگر آمرزش طلبيد نمى نويسد، و اگر آمرزش نطلبيد تنها يك گناه مى نويسد)). ⁽⁷⁰⁴⁾
ديگران نيز همين را روايت كرده اند و در آخر آن وارد است : ((و چون بنده قبض روح شد و در قبرش نهاده شد آن دو فرشته گويند: پروردگارا، ما را بر بنده ات گمارده بودى تا كردار او را بنويسيم ، اينك كه او را قبض روح نموده اى ما را رخصت ده تا به آسمان برآييم . خداى متعال گويد: آسمان انبوه از فرشتگان است كه سرگرم تسبيح اند، شما نيز بر سر قبر بنده ام بايستيد و تسبيح و تهليل گوييد و آن را براى بنده ام بنويسيد تا آن گاه كه او را از قبرش برانگيزم .)) ⁽⁷⁰⁵⁾
شيخ صدوق در رساله ((اعتقادات )) خود گويد: ((اعتقاد ما در اين باره آن است كه بنده اى نيست مگر آنكه او را دو ملك گمارده است كه همه كردارهاى او را مى نويسند؛ هر كه آهنگ كار نيك كند و انجام ندهد، يك حسنه براى او نوشته شود، و اگر انجام دهد، ده حسنه برايش نويسند. و اگر آهنگ گناهى كند، نوشته نشود تا آن را انجام دهد، و اگر انجام داد (هفت ساعت تاءخير افتد، اگر پيش از آن توبه كند، بر او نوشته نمى شود، و اگر توبه نكرد) ⁽⁷⁰⁶⁾ يك گناه بر او نوشته شود. و اين دو فرشته هر چيزى را بر بنده مى نويسند حتى دميدن در خاكستر را.
خداى بزرگ فرموده : ((همانا بر شما نگهبانانى است ، بزرگوارانى نويسنده ، كه آنچه مى كنيد مى دانند.))
اميرمؤ منان عليه السلام بر مردى گذشتند كه سخنان ياوه مى گفت ، به او فرمود: ((اى مرد، تو بر فرشتگانت نوشته اى را املاء مى كنى كه به نزد پروردگارت مى برند، پس درباره آنچه به كارت آيد سخن بگو، و آنچه را به كارت نمى آيد رها ساز)).
و فرمود: ((مرد مسلمان پيوسته نيكوكارش نويسند تا گاهى كه ساكت است ، و چون سخن گويد نيكوكار يا گنهكارش نويسند.))
جاى اين دو فرشته در آدميزاده شانه هاى اوست ، فرشته سمت راست نيكيها را و فرشته سمت چپ گناهان را مى نويسد، و دو فرشته روز كارهاى روز بنده را مى نويسند و دو فرشته شب كارهاى شب بنده را)). پايان كلام صدوق .⁽⁷⁰⁷⁾
مفسران گويند: فايده اين كار آن است كه شخص مكلف هرگاه بداند كه فرشتگان گمارده شده بر او كارهاى وى را برمى شمارند و آنها را در برگهايى نوشته و در روز قيامت در ديد حاضران در مى آورند، اين كار او را بيشتر از هر چيز از زشتيها باز مى دارد.
گفته اند: اين كه فرشته سمت چپ كه نويسنده گناهان است توبه بنده را انتظار مى برد ممكن است اشاره به اين باشد كه گناه تا زمانى كه در جوهر نفس بنده جايگزين نشده باشد رحمت الهى شامل حال او مى شود، و چون از آن گناه توبه كند در لوح نفسش نقش نمى بندد، و اگر توبه نكرد تا آنكه ملكه راسخى در نفس او شد، بر وى نوشته مى شود و در روز رستاخيز بدان عذاب مى گردد.
و گفته اند: آنان را ((كرام بزرگواران )) خوانده اند زيرا وقتى كار نيكى را مى نويسندآن را (با شادمانى ) به آسمان برند و بر خداىمتعال عرضه دارند و بر آن گواهى دهند، گويند: بنده ات فلانى كار نيكى چنين و چنانكرده است ! و چون گناهى را از بنده بنويسند آن را با غم و اندوه به آسمان برند، خداىمتعال گويد: بنده ام چه كرده است ؟ آنان سكوت كنند تا خداوند بار دوم و سوم پرسد،گويند: خداوندا، تو پرده پوشى ، و بندگانت را نيز فرموده اى كه عيوب يكديگر رابپوشند؛ گناهانشان را بپوش كه تو داننده نهانهايى . از اين روست كه آنان را ((كرامالكاتبين )) گويند.