زندگی نامه امام مهدی(عج)

زندگي نامه امام مهدي(عج)

امام مهدي کيست؟

امام مهدي کيست؟ وي يگانه فرزند امام عسکري عليه السلام يازدهمين امام شيعيان است. امام مهدي(عج) در سحرگاه نيمه شعبان 255 ق در سامرّا چشم به جهان گشود و پس از پنج سال زندگي تحت سرپرستي پدر، و مادر بزرگوارشان نرجس خاتون، در سال 260 ق به دنبال شهادت حضرت عسکري عليه السلام ـ همچون حضرت عيسي عليه السلام و حضرت يحيي عليه السلام که در سنين کودکي عهده دار نبوّت شده بودند ـ در پنج سالگي منصب امامت شيعيان را عهده دار شدند. آن بزرگوار پس از سپري شدن دوران غيبت با تشکيل حکومت عدل جهاني احکام الهي را در سرتاسر زمين حاکميت خواهد بخشيد.

ميلاد نور

آخرين امام شيعيان در پانزدهم ماه شعبان 255 ق، علي رغم مراقبت هاي ويژه مأموران حکومت عباسي، در خانه امام عسکري عليه السلام چشم به جهان گشودند. تولد مخفيانه آن حضرت بي شباهت به تولد حضرت موسي عليه السلام و حضرت ابراهيم خليل عليه السلام نيست. همان گونه که اين دو پيامبر بزرگ الهي تحت شديدترين تدابير امنيتي فرعونيان و نمروديان به اراده خداوند و به سلامت در کنار کاخ فرعون و نمرود متولّد شدند، حضرت مهدي(عج) نيز در حالي که جاسوسان و مأموران خليفه عباسي تمام وقايع خانه امام يازدهم عليه السلام را زير نظر داشتند، در کمال امنيت و بدون آن که دشمنان بويي ببرند، در سحرگاه روز جمعه نيمه شعبان قدم به جهان هستي گذاشتند.

سيماي مهدي(عج)

پيامبر اکرم(ص) و ائمه اطهار عليهم السلام هر کدام در سخنان خود به اوصاف امام مهدي(عج) اشاره کرده اند. حضرت امام رضا عليه السلام در توصيف ويژگي هاي چهره و سجاياي اخلاقي و ويژگي هاي برجسته آن حضرت مي فرمايند: «قائم آل محمد(عج) هاله هايي از نور چهره زيباي او را احاطه کرده است رفتار معتدل و چهره شادابي دارد. از نظر ويژگي هاي جسمي شبيه ترين فرد به رسول خدا(ص) است. نشانه خاصّ او آن است که گرچه عمر بسيار طولاني دارد، ولي از سيماي جواني برخوردار است؛ تا آن جا که هر بيننده اي او را چهل ساله يا کمتر تصور مي کند. از ديگر نشانه هاي او آن است که تا زمان مرگ با وجود گذشت زمان بسيار طولاني هرگز نشان پيري در چهره او ديده نخواهد شد».

حجت خدا

روزي عثمان بن سعيد بن عمري به همراه حدود چهل نفر از بزرگان شيعه به حضور امام عسکري عليه السلام رسيدند تا درباره جانشين آن حضرت سؤال کنند و در آينده از ايجاد اختلاف در مسئله امامت جلوگيري کنند. راوي مي گويد: وقتي عثمان بن سعيد به حضرت عسکري عليه السلام گفت: آمده ايم تا درباره مطلب مهمي که شما به آن آگاه تريد از شما سؤال کنيم، حضرت عسکري عليه السلام فرمودند: بنشين عثمان. پس از ساعتي امام عليه السلام فرمودند: آيا مي خواهيد بگويم به چه منظوري آمده ايد؟ همه گفتند: اي فرزند رسول خدا، بفرماييد. آنگاه حضرت فرمودند: آمده ايد تا درباره حجت خدا و امام پس از من بپرسيد. همه گفتند: آري. در اين لحظه ناگهان پسري که چهره درخشاني چون ماه داشت و از هر حيث به امام عسکري عليه السلام شبيه بود وارد شد. حضرت فرمودند: بعد از من پيشواي شما و جانشينم اين فرزند من است. مواظب باشيد پس از من در دين دچار آشفتگي نشويد…

دوران زندگي

دوران زندگي امام زمان(عج) به چهار دوره تقسيم مي شود:

1 ـ از تولد تا غيبت: حضرت مهدي(عج) پس از تولد حدود پنج سال تحت سرپرستي پدر بزرگوارشان امام عسکري عليه السلام به صورت نيمه مخفي زندگي کردند. يکي از کارهاي بسيار مهمي که حضرت امام حسن عسکري عليه السلام در اين دوره انجام دادند اين بود که امام مهدي(عج) را به بزرگان شيعه معرفي کردند تا در آينده در مسئله امامت دچار اختلاف نشوند.

2 ـ غيبت صغري: پس از شهادت حضرت امام حسن عسکري عليه السلام در سال 260 ق دوره غيبت صغري آغاز شد و تا سال 329 ق ادامه پيدا کرد. در اين دوره حضرت مهدي(عج) از طريق چهار نائب به ادامه امور مردم مي پرداختند.

3 ـ دوره غيبت کبري: اين دوران از سال 329 ق شروع شد و تا زماني که خداوند مصلحت بدانند ادامه خواهد داشت در اين دوره پاسخ به پرسش ها و احکام مردم بر عهده نايبان عام آن حضرت است و حضرت نايب خاصي براي اين دوره معرفي نکرده اند.

4 ـ دوره حکومت: پس از ظهور، امام زمان(عج) بر اساس احکام اسلام حکومت واحد جهاني تشکيل خواهند داد که در سايه آن سرتاسر عالم پر از عدل و داد خواهد شد.

القاب حضرت مهدي(عج)

مهدي

«مهدي» يکي از مشهورترين نام هاي حضرت است. امام باقر عليه السلام درباره دليل نام گذاري آن حضرت به اين اسم، مي فرمايند: قائم آل محمد(عج) را به اين دليل، مهدي مي نامند که او، مردم را به آن دسته از اموري که برايشان پوشيده است، هدايت خواهد کرد. وي، تورات اصلي و ديگر کتاب هاي پيامبران پيشين را از مخفي گاه آنها، بيرون خواهد ساخت. حضرت صادق نيز در اين باره مي فرمايند: به آن حضرت، مهدي گفته اند؛ زيرا او مردم را به امري که آن را گم کرده اند، هدايت مي کند.

قائم

قائم، يکي از القاب حضرت مهدي(عج) است، امام رضا عليه السلام در تبيين دليل اين نام گذاري، مي فرمايند: حضرت صاحب الامر(عج) را قائم ناميده اند، چون او، به حق، قيام خواهد کرد. شيخ صدوق نيز در کمال الدين نقل مي کند که «صقر بن دلف» گفت: روزي از حضرت امام محمدتقي عليه السلام پرسيدم: يابن رسول اللّه، چرا فرزند امام عسکري عليه السلام را قائم ناميدند؟ آن حضرت فرمودند: براي اين که او ،اصل امامت را پس از فراموش شدن و روي گرداندن بيشتر مردم از آن، دوباره مطرح خواهد ساخت.

منتَظَر

از امام جواد عليه السلام روايت شده است که حضرت مهدي(عج) را منتظَر مي نامند؛ چون دوران غيبت براي وي، بسيار طولاني خواهد بود. مخلصان امت با وجود طولاني شدن اين دوره، ظهور او را انتظار خواهند کشيد، ولي شک کنندگان، دچار ترديد خواهند شد و او را انکار خواهند کرد.

همچنين آن حضرت را منتظِر نيز ناميده اند؛ زيرا وجود مبارک امام زمان(عج) همواره در حال انتظار به سر مي برند، تا اجازه قيام و ظهورشان از سوي خداوند متعال صادر شود. آنگاه ستم را از زمين بزدايند و آن را از عدل و داد پُر سازند.

حجت اللّه

در دسته اي از روايت ها و دعاها، امام عصر(عج) را حُجّت يا حجّة اللّه ناميده اند. درباره دليل اين نام گذاري، نظرهاي گوناگوني بيان شده است. از جمله گفته اند: خداوند تبارک و تعالي به وسيله آن حضرت بر بندگانش، اتمام حجّت مي کند و به همه پرسش ها و شبهه هاي آنان پاسخ مي دهد. به گونه اي که در سرپيچي از حق، براي هيچ کس، بهانه اي باقي نخواهد ماند. برخي نيز گفته اند: امام زمان(عج) حجة اللّه است؛ به اين معني که حکومت الهي بر همه خلايق، به دست آن حضرت تحقق خواهد يافت.

صاحب الامر

امام مهدي(عج) را صاحب الامر نيز مي نامند؛ زيرا آن حضرت، رهبر و پيشوايي است که خداوند تبارک و تعالي، پيروي از ايشان را بر همه بندگان خود، واجب دانسته است. از جمله در قرآن کريم مي فرمايد: «اي کساني که ايمان آورده ايد، از خدا و پيامبرش و صاحبان امر، پيروي کنيد«.

روايت معتبري در تفسير اين آيه، تصريح دارد که مراد از «اولي الامر»، امامان معصوم و خاندان پيامبر اکرم(ص)اند که نخستين آنان، حضرت علي بن ابي طالب عليه السلام و واپسين آنان، حجت بن الحسن العسکري؛ امام زمان(عج) است.

خلف صالح

يکي ديگر از القاب امام زمان(عج)، خلف صالح است که اين تعبير در سخنان ائمه اطهار عليهم السلام بيشتر به چشم مي خورد. امام صادق عليه السلام در اين باره مي فرمايند: خلف صالح از فرزندان من است. مهدي اين امّت اوست. نامش محمد و کنيه اش، ابوالقاسم است که در آخرالزمان، قيام خواهد کرد.

مراد از خلف، جانشين است. آن حضرت را خلف صالح مي گويند؛ زيرا جانشين همه انبيا و اوصياي پيشين است و همه دانش، حالت ها و ويژگي هاي آنان را در خود گرد آورده است. در حديث «لوح» حضرت صديقه طاهره(س) در اين باره آمده است: آن گاه پس از امام عسکري عليه السلام اين سلسله (امامت) را با پسر و خلف او کامل مي کنم. او که براي جهانيان رحمت است. براي اوست کمال صفوت آدم و رفعت ادريس و آرامش نوح و بردباري ابراهيم و شدّت و صلابت موسي و بهاي عيسي و صبر ايوب…

بقية اللّه

از جمله لقب هاي امام زمان(عج)، بقية اللّه است. درباره ناميده شدن آن حضرت به اين لقب، ديدگاه هاي گوناگون، مطرح شده است؛ براي مثال، گفته اند: اين تعبير، واژه اي جامع و کامل است که شخصيت و عظمت آن حضرت را بيان مي کند؛ زيرا آن حضرت، وارث آدم و يادگار کسي است که ملايکه بر او سجده کردند و همه موجودات در برابر او سر تسليم فرود آوردند.

همچنين گفته اند چون آن حضرت قيام کنند، به کعبه تکيه مي دهند و نخستين آيه اي که به زبان جاري خواهند ساخت، اين است: اگر مؤمن باشيد، بقية اللّه براي شما از هرچيز ديگر، بهتر است. آن گاه خواهد فرمود: منم بقية اللّه و حجت الهي و خليفه او براي شما. از آن پس، هرکس که به ايشان سلام کند، از عبارت السّلام عليک يا بقية اللّه في ارضه استفاده مي کند.

منتقم

«منتقِم» از ديگر لقب هاي حضرت مهدي(عج) است. حضرت رسول اکرم(ص) در اين باره فرمودند: از جمله اوصاف مهدي آل محمّد(عج) اين است که انتقام مظلومان را از ستم گران خواهد گرفت. افزون بر اين، خود امام عصر(عج) به احمد بن اسحاق نوشتند: من از دشمنان خداوند، انتقام خواهم گرفت.

وارث

در بعضي دعاها و سخنان ائمه عليهم السلام ، از حضرت مهدي(عج) با عنوان وارث ياد شده است. پيامبر اکرم(ص) در خطبه غديريه مي فرمايند: آن حضرت، وارث علوم، کمالات، مقامات و منزلت هاي همه انبيا و اوصيا و پدران بزرگوارش خواهد بود. به عبارت ديگر، همه آن چه انبيا و اوصيا داشته اند، او يک جا خواهد داشت.

موعود

موعود يکي از نام هاي مشهور آن حضرت است که تقريبا در همه اديان آسماني به آن معروف است. امام سجاد عليه السلام در تفسير آيه وَ ما تُوعَدُون، دليل اين نام گذاري را چنين بيان مي فرمايند: مقصود، قيام قائم آل محمد(ص) است که وعده ظهور او به همه پيامبران و امت هاي گذشته داده شده است. بنابراين، در زيارت آن حضرت آمده است: سلام بر آن مهدي که خداوند وعده داده است که به واسطه او بين همه مردم، وحدت و يکپارچگي ايجاد کند.

خاتم الاوصي

از جمله لقب هاي حضرت مهدي(عج)، خاتم الاوصياست؛ زيرا آن حضرت، آخرين وصي پيامبر اکرم(ص) و آخرين امام معصومند که با ظهور خود، نظام عدل اسلامي را در سرتاسر جهان، حاکميت خواهند بخشيد. از خدمت گزار امام عسکري عليه السلام نقل شده است که وقتي به حضور حضرت مهدي(عج) رسيدم، حضرت، خود را با اين تعبيرها به من معرفي کردند: منم خاتم الاوصيا که خداوند تبارک و تعالي به واسطه من، بلاها و فتنه ها را از خاندان و شيعيانم، برطرف خواهد ساخت.

داعي

در يکي از زيارت ها با تعبير «داعِي اللّه» از امام مهدي(عج) ياد شده است: اَلسَّلامُ عَلَيکَ يا داعِي اللّه. درباره دليل اين نام گذاري نقل شده است که آن حضرت از جانب خداوند متعال مأموريت دارند تا مردم را به سوي پروردگارشان فرا خوانند. ايشان در اين راه، به اندازه اي تلاش خواهند کرد تا آيين الهي در سرتاسر جهان حاکميت پيدا کند و جز دين خدا، هيچ مکتب و تفکري، ادعاي جهان داري و راهنمايي بشر را نداشته باشد.

براي امام زمان(عج) بيش از سيصد لقب ذکر شده که هر يک بر بعد خاصي از شخصيت و ويژگي هاي اخلاقي و روحي آن حضرت دلالت دارد. از جمله آنهاست: مهدي، منصور، قائم، حجت الله، صاحب الامر، خلف صالح، بقية الله، منتقم، موعود، خاتم الاوصيا، داعي، باسط، ثائر، صاحب الزمان، ولي اللّه، خليفة الرحمان، برهان، سيد و منتظر.

باسط

يکي از لقب هاي امام زمان(عج) باسط است. باسط يعني کسي که نعمت و برکات را گسترده مي سازد. در زمان حکومت آن حضرت داد در همه جا گسترده خواهد شد. همه مخلوقات در سايه عدالت آن بزرگوار به آرامش و آسايش دست مي يابند و از نعمت هاي الهي بهره مند خواهند شد. همچنين احکام حيات بخش اسلام در سرتاسر عالم مورد توجه قرار گرفته، زمينه تشکيل حکومت واحد جهاني بر اساس قوانين الهي فراهم خواهد آمد. زمين و آسمان برکات خود را در زمان حضرت به مردم ارزاني خواهند داشت. اساس کفر و شرک از بين مي رود و همه مردم در سايه آن حضرت تسليم آيين الهي خواهند شد و حتي درندگان نيز خوي درندگي خويش را کنار خواهند گذاشت.

تمام

هر يک از لقب هاي حضرت مهدي(عج) بر گوشه اي از ويژگي هاي شخصيت بي نظير آن حضرت دلالت دارد. يکي از لقب هاي آن حضرت «تمام» است. امام مهدي(عج) را از آن جهت لقب تمام داده اند که آن حضرت در کمالات اخلاقي، سجاياي انساني، شرافت نسب و خاندان، شوکت و عظمت، رأفت و محبّت و قدرت و سلطنت تام و بي عيب است و احدي از انبيا و اوليا به آن حدّ دست نيافته اند و توفيقي که امام زمان(عج) در اجراي احکام الهي پيدا کرده هيچ يک از پيامبران و اوصيا پيدا نکرده است. همچنين مي توان گفت: آن حضرت را تمام ناميده اند چون وي متمّم و کامل کننده خلافت و حکومت الهي و نيز علوم و کمالات در روي زمين است و از طريق رهنمودها و برنامه هاي تربيتي و اخلاقي آن حضرت است که بشر به بالاترين درجات کمال روحي و عرفاني دست خواهد يافت.

غائب

از جمله لقب هايي که براي مهدي موعود(عج) ذکر شده لقب غائب است. غائب يعني غيرظاهر. آن گاه که ستم پيشه گان ظلمت پرست، نورانيت دوازدهمين حجّت بر حقّ الهي را تاب نياوردند و با يورش به منزل امام عسکري عليه السلام در صدد بر آمدند تا منجي عالم بشريت را به قتل برسانند، خداوند متعال به قدرت و حکمت لايزال خويش، زمينه غيبت آخرين حجتش را فراهم ساخت تا با حفظ جان باقي مانده سلسله امامت و سلاله نبوّت نعمت خود را بر انسان هاي ستمديده کامل کند. از آن روز غيبت مصلح بزرگ بشر آغاز شد و امام دوازدهم هم از اين رو به امام غائب معروف شد.

مأمول

مأمول يعني آرزو شده و کسي که مردم به او اميد بسته اند و چشم انتظار اويند. اين تعبير از جمله لقب هاي حضرت مهدي(عج) است. همه مردم دنيا چشم انتظار قيام آن منجي بزرگند تا با ظهور خويش ستم و تبعيض و تعدّي را از سرتاسر جهان برطرف ساخته، دنيا را پر از عدل و داد سازد. لقب مأمول به اين حقيقت اشاره دارد که چون همه آرزوي ظهور آن حضرت را دارند به او امام مأمول مي گويند. در قسمتي از زيارت گران قدر «سلام علي آل يس» آمده است: «سلام بر تو اي امام امين. درود بر تو اي مقدّم بر همه عالم که تمام مخلوقات در آرزوي تو به سر مي برند».

ناطق

يکي از لقب هاي معروف امام زمان(عج) لقب «ناطق» است. در زيارت عاشورا آمده است: «ان يرزقني طلب ثارکم مع امام مهدي ناطق؛ از خداوند متعال درخواست مي کنم که توفيق انتقام گرفتن از دشمنان شما را به همراه امام و راهنماي ناطق روزي ام کند». لقب ناطق را رسول خدا(ص) به حضرت مهدي(عج) دادند و در حديثي در معرفي تک تک ائمه اطهار عليهم السلام ، بيان فرمودند. اين لقب از آن رو به امام عصر(عج) داده شده است که ائمه قبلي بر اثر تسلط دشمنان، بسياري از امور و اسرار را نمي توانستند بيان کنند؛ چون خطرهاي فراواني اساس اسلام را تهديد مي کرد. اما حضرت مهدي(عج) وقتي ظهور کنند از چنان قدرت و عظمتي برخوردار خواهند بود که تمام طاغوت ها را سرکوب کرده، همه علوم و معارف را بدون هيچ گونه نگراني بيان، و حکم خداوند را جاري مي فرمايند.

نور آل محمد(ص)

«نور آل محمد» از لقب هاي حضرت مهدي(عج) است که ريشه قرآني دارد. توضيح آنکه هرچند نام امام زمان(عج) در قرآن کريم ذکر نشده است ولي در روايات مربوط به تفسير آيات، در موارد متعدد برخي از آيات به اعمال و ويژگي هاي آن حضرت تفسير يا تأويل يا تطبيق شده است؛ به عنوان مثال آياتي چون واللّه متمّ نوره (خدا نور خودش را کامل خواهد ساخت) يا اشرقت الارض بِنور ربّها (زمين به نور پروردگارش روشن مي گردد) و يهدي اللّه بنوره من يشاء (خداوند هرکس را که بخواهد با نور خودش هدايت مي کند) به ولايت حضرت قائم(عج) و ظهور و ارشادات آن حضرت تفسير شده است.