فصل 5. احاطه خداوند به همه چيز

فصل 5. احاطه خداوند به همه چيز
حال كه خداى سبحان ، فاقد چيزى نيست (و همه اشياء در نزد وى حاضرند) پس او به همه چيز احاطه دارد.⁽¹⁴²⁾
ما يكون من نجوى ثلاثة الا هو رابعهم و لا خمسة الا هو سادسهم و لا ادنى من ذلك و لا اكثر الا هو معهم .⁽¹⁴³⁾
((هيچ رازى ميان سه تن انجام نشود جز اينكه او (خداوند) چهارمى آنهاست ، و نه ميان پنج تن جز اينكه او ششمى آنهاست . و نه از اين تعداد كمتر يا بيشتر جز اينكه او با آنهاست .))
و هو معكم اينما كنتم ⁽¹⁴⁴⁾: ((و او با شماست هر جا كه باشيد)).

و اذا ساءلك عبادى عنى فانى قريب ⁽¹⁴⁵⁾ ((و چون بندگانم درباره من از تو پرسند، پس (بدانند كه ) همانا من نزديكم )).
و نحن اقرب اليه منكم ⁽¹⁴⁶⁾ : ((و ما به او (شخص در حال احتضار) از شما نزديكتريم )).
و نحن اقرب اليه من حبل الوريد ⁽¹⁴⁷⁾: ((و ما به او (انسان ) از رگ گردن نزديكتريم )).
الا انهم فى مرية من لقاء ربهم الا انه بكل شى ء محيط : ⁽¹⁴⁸⁾ ((هان كه ايشان از ديدار پروردگارشان در شك اند، آگاه باشيد كه او (خداوند) به همه چيز احاطه دارد)).
اينما تولوا فثم وجه الله ان الله واسع عليم : ⁽¹⁴⁹⁾ ((هر كجا كه رو كنيد همانجا روى خداست ، همانا خداوند گسترده و داناست )).
لو انكم ادليتم بحبل الى الارض السفلى لهبط على الله . ⁽¹⁵⁰⁾
((اگر ريسمانى را به سوى زمين زيرين (آخرين طبقات زمين ) سرازير كنيد همانا بر خدا فرود آيد)). ⁽¹⁵¹⁾
در كتاب ((توحيد)) به سند خود از اميرمؤ منان عليه السلام روايت نموده كه از آن حضرت درباره ((وجه پروردگار متعال )) پرسش شد، حضرتش آتش و هيزم خواست و هيزم را آتش زد؛ چون شعله ور شد؛ چون شعله ور شد، فرمود: وجه اين آتش كجاست ؟ سائل گفت : اين از تمام اطراف و حدودش ‍ وجه است . فرمود: اين آتش با اينكه مخلوق و تحت تدبير ديگرى است وجه آن را شناخته نيست ، در حالى كه آفريننده آن هيچ گونه شباهتى به آن ندارد (پس به طريق اولى وجه آن قابل شناسايى نيست ) ((و مشرق و مغرب همه از آن خداست ، پس هر كجا رو كنيد همانجا روى خداست ، هيچ چيز پنهانى بر پروردگار ما پوشيده نيست .⁽¹⁵²⁾
در همان كتاب و در ((كافى )) با سند خود از مولايمان امام صادق عليه السلام روايت كرده اند كه : مردى به نزد حضرتش گفت : الله اكبر (خدا بزرگتر است ). حضرت فرمود: خدا از چه چيز بزرگتر است ؟ گفت : از همه چيز. امام صادق عليه السلام فرمود: خدا را محدود ساختى و براى او حد و مرزى قرار دادى ! آن مرد گفت : پس چگونه بگويم ؟ فرمود: خدا بزرگتر است ، يعنى بزرگتر است از اينكه بتوان وصفش نمود.⁽¹⁵³⁾
در روايت ديگرى چنين وارد است : مگر در برابر خداوند چيزى هم وجود دارد كه خداوند از او بزرگتر باشد؟!⁽¹⁵⁴⁾
بدان كه معيت و بودن خداوند با چيزها، به گونه تركيب و تداخل و حلول و اتحاد، يا معيت در درجه وجود يا در زمان يا در اشاره و امثال اينها نيست ، و خداوند از اين نسبت بسى والاتر است ، (بلكه معيت او قيومى است شبيه معيتى كه علت با معلول خود دارد.)