فصل 7. الهيت خداوند ازلى است

فصل 7. الهيت خداوند ازلى است
از آنچه گفته آمد آشكار شد كه الهيت خداى عزوجل از ازل براى او ثابت است و آن ذات مقدس در آن تام الفاعليه است ، و عالميت و شنوايى و بينايى و ساير صفات او نيز به همين گونه است . زيرا خداى سبحان تمام اشياء را به طور ادراك تام و كاملى ادراك نموده و كاملا به آنها احاطه دارد، از اين رو داناست به اينكه فلان حادثه در كدام زمان ايجاد مى شود و بين او و حادثه اى كه قبل يا بعد از آن قرار دارد چه مدت فاصله است .

و نيز بر هيچ حادثه اى حكم به عدم نمى كند، بلكه بجاى اينكه ما بر يك چيزى كه گذشته است حكم مى كنيم كه در زمان حال موجود نيست ، او حكم مى كند كه هر موجودى كه در زمان معينى وجود دارد در غير آن زمان از زمانهاى قبل يا بعدش موجود نمى باشد. و او داناست به اينكه هر كسى در كدام بخش از مكان ايجاد ميگردد، و چه نسبتى ميان او و غير او از چيزهايى كه در جميع جهات او واقع مى شوند برقرار است ، و ابعاد ميان آندو بر وجهى كه مطابق حكم باشد چه اندازه است . و نيز بر چيزى حكم نمى كند كه در زمان حاضر موجود است يا معدوم ، در فلان مكان موجود است يا معدوم ، حاضر است يا غايب ، زيرا خداى عزوجل زمانى و مكانى نيست (و محدود به زمان و مكان نمى باشد) بلكه ازلا و ابدا به همه چيز احاطه دارد، يعلم ما بين ايديهم و ما خلفهم و لا يحيطون بشى ء من علمه الا بما شاء : ⁽¹⁸⁵⁾ ((آنچه را كه در پيش آنها و از پس آنهاست مى داند، و آنان به چيزى از علم او احاطه ندارند مگر به آنچه او بخواهد)).