عدم قبولى نماز در حال مستى

آيه 12 : عدم قبولى نماز در حال مستى
يا ايها الذين امنوا لا تقربوا الصلوة و انتم سكارى حتى تعلموا ما تقولون ⁽⁷⁴⁾
ترجمه : اى كسانى كه ايمان آورده ايد در حالى كه مست هستيد به نماز نزديك نشويد تا بدانيد چه مى گوييد.
تفسير آيه
تحريم (حرام بودن ) نماز در حال مستى بعد، يعنى افراد مست نمى توانند مشغول اداء فريضه نماز شوند نماز آنها در اين باطل است ، فلسفه آن هم روشن است ، زيرا نماز گفتگويى بنده و راز نياز او با خداست و بايد در نهايت هوشيارى انجام گردد و افراد مست از اين مرحله دور و بيگانه اند (يا ايها الذين امنوا الا تقربوا الصلوة و انتم سكارى حتى تعلوا ما تقولون ) ممكن است در اينجا كسانى سوال كنند كه آيا مفهوم آيه فوق اين است كه نوشيدن مشروبات الكلى فقط در صورتى ممنوع است كه مستى تا حال نماز باقى بماند و دليل ضمنى بر جواز آن در ساير حالات مى باشد!؟
پاسخ اين سوال – به اجمال اين است كه اسلام براى پياده كردن بسيارى از احكام خود،از روش (( تدريجى ))، استفاده كرده ، مثلا همين مسئله تحريم مشروبات الكلى را در چند مرحله پياده نموده است ، نخست ، آن را به عنوان يك نوشيدنى نامطلوب و نقطه مقابل (رزقا حسنا)) سوره نحل ، سپس در صورتى كه مستى آن در حال نماز باشد جلوگيرى كرده آيه فوق و بعد منافع و مضار آن را با هم مقايسه نموده و غلبه زيانهاى آن ،بيان شده است (بقره 219) و در مرحله آخر نهى قاطع و صريح از آن نموده است (مائده 90) اصولا براى ريشه كن ساختن يك مفسد اجتماعى و اخلاقى كه محيط به طور عميق به آن آلوده شده است راهى بهتر از اين روش نيست كه افراد را تدريجا آماده كنند و سپس حكم نهائى اعلام گردد،ضمنا بايد توجه داشت ،آيه فوق به هيچ وجه دلالت بر اجازه نوشيدن خمر ندارد بلكه تنها درباره مستى در حال نماز سخن گفته ، و در مورد غير نماز سكوت اختيار كرده تا مرحله نهايى حكم فرار رسد. البته با توجه به اينكه اوقات پنجگانه نماز مخصوصا در آن زمان كه معمولا در پنج وقت انجام مى شد فاصله چندانى با هم ندارد، خواندن نماز در حال هشيارى ، لازمه اش ‍ اين است كه در فاصله اين اوقات از نوشيدن مايعات مست كننده به كلى صرف نظر شود زيرا غالبا مستى آن تا موقع نماز ادامه مى يابد ،و حالت هشيارى پيدا نمى شود، بنابراين حكم آيه فوق شبيه يك تحريم هميشگى و مستمر است . اين موضوع نيز لازم به ياد آورى است كه در روايات متعددى كه در كتب شيعه و اهل تسنن وارد شده آيه فوق به ((مستى خواب ))تفسير شده ، يعنى در حالى كه هنوز كاملا بيدار نشده ايد، شروع به نماز نكنيد تا بدانيد چه مى گوييد. ⁽⁷⁵⁾
ولى چنين به نظر مى رسد كه اين تفسير از مفهوم ( حتى تعلموا ما تقولون ) استفاده شده است اگر چه در معنى ((سكارى )) داخل نباشد. به عبارت ديگر از جمله ((تا بدانيد چه مى گوئيد )) استفاده مى شود، نماز در حالى كه انسان از هوشيارى كامل برخوردار نباشد، ممنوع است خواه حالت مستى باشد يا باقيمانده حالت خواب .
ضمنا از اين جمله نيز مى توان كرد كه بهتر است در حال كسالت و كمى توجه نيز انسان نماز بخواند ،زيرا حالت فوق به صورت ضعيف در او وجود دارد و شايد به همين جهت است كه در روايتى از امام باقر عليه السلام نقل شده كه فرموده :(( در حالى كه كسل هستيد يا جرت آلوده يا سنگين ، مشغول نماز نشويد زيرا خداوند مؤ منان را از نماز خواندن در حال مستى نهى كرده است . ⁽⁷⁶⁾
داستان آيه 12
عذاب بى نمازها و شرابخواران
پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله فرمودند :
روزى جبرئيل امين براى اداى وحى به نزدم آمد هنوز آنچه را كه بايد بر من بخواند تمامش را نخوانده بود،كه ناگهان آوازى سخت و صدايى هولناك آمد. وضع فرشته وحى تغيير كرد پرسيدم : ((اين چه آوازى بود))گفت : ((محمد! خداى تعالى در جهنم چاهى قرار داده است كه سنگ سياهى در آن انداختند، اكنون پس از 1300 سال آن سنگ به زمين آن چاه رسيد. )) پرسيدم ((آن چاه ، جايگاه چه كسانى است ؟ )) گفت ،((از آن بى نمازان و شرابخوارن )) ⁽⁷⁷⁾
باز در داستان ديگر مى خوانيم كه : (دندان بى نماز حتى آب دريا را آلوده مى كند)
يك كشتى با جمعى سرنشين در زمان انبياء بنى اسرائيل بر درياى نيل در حركت بود.
ناگهان ماهيان دريا احساس حرارت و فشار كردند، به درگاه حضرت حق ناليدند و عرضه داشتند:الهى قيامت رسيده است ؟ خطاب رسيد: خير بلكه در ميان مسافران اين كشتى كه بر روى آب در حركت است شخصى بى نماز نشسته كه دندان او درد گرفت و سپس از دهانش دندان را كنده و در آب انداخت ، نحسى و نجسى دندان يك بى نماز باعث شده كه بر شما هم فشار وارد شود ⁽⁷⁸⁾
اگر انسان دقت كند چنين است كه اين نماز پنجگانه مى تواند انسان را از عذاب هولناك جهنم نجات دهد و به سوى سعادت پروردگار هدايت كند،پس نماز وسيله تكامل و ترقى مى باشد كه مى تواند انسان را از پليدى ها و زشتيها باز دارد، و اگر چنانچه ديديم كسى نماز مى خواند و از طرفى مرتكب گناه مى شود يقين بدانيد كه روزى آن نماز او را از كار زشت باز مى دارد.⁽⁷⁹⁾