مانع شدن شيطان در نماز

آيه 23 : مانع شدن شيطان در نماز
انما يريد الشيطان ان يوقع بينكم العداوة و البغضاء فس ‍ الخمر و المسير و يصديكم عن ذكر الله و عن الصلوة فهل انتم منتهون ⁽¹⁴⁸⁾
ترجمه : شيطان مى خواهد با شراب و قمار در ميان شما عدوات و كينه ايجاد كند و شما را از ياد خدا و نماز باز دارد و آيا خوددارى خواهيد كرد؟
تفسير آيه
حكم قطعى درباره شراب بلاى خانماسوز فردى و اجتماعى
قبل از تفسير آيه بايد عرض شود چه ربطى مساله شراب و قمار با نماز در اين آيه دارد ؟جواب بسيار روشن است همانطور كه در آيه بيان شده با اين دو بلاى خانمان سوز شيطان راحت مى تواند انسانها را گمراه كند و از ياد خدا مخصوصا از (( نماز ))باز دارد.
در تفسير آيه فوق بيان شده است كه شرابخوارى و مى گسارى در زمان جاهليت و قبل از ظهور اسلام فوق العاده رواج داشت و به صورت يك بلاى عمومى در آمده بود،تا آنجا بعضى از مورخان مى گويند عشق عرب جاهلى در سه چيز خلاصه مى شد.
((شراب و شعر و جنگ )) و نيز از روايات استفاده مى شود كه حتى بعد از تحريم شراب مساله ممنوعيت آن براى بعضى از مسلمانان فوق العاده سنگين و مشكل بود،تا آنجا كه مى گفتند،((ما حرم علينا شى ء اشد من الخمر )) (هيچ حكمى بر ما سنگين تر از تحريم شراب نبود.) ⁽¹⁴⁹⁾ روشن است كه اگر اسلام مى خواست بدون رعايت اصول روانى واجتماعى با اين بلاى بزرگ عمومى به مبارزه برخيزد ممكن نبود، و لذا از روش تحريم تدريجى و آماده ساختن افكارو اذهان براى ريشه كن كردن ميگسارى كه به صورت يك عادت ثانوى در رگ و پوست آنها نفوذ كرده بود، استفاده كرد،به اين ترتيب كه نخست در بعضى از سوره هاى مكى اشاراتى به زشتى اين كار نموده چنانكه در آيه 67 سوره نحل مى خوانيم (و من ثمرات النخيل و الاعناب تنخذون منه سكرا و رزقا حسنا) (( از ميوه هاى درخت نخل و انگور، مسكرات و روزيهاى پاكيزه فراهم مى كنيد )) در اينجا ((سكر )) يعنى مسر و شرابى را كه از انگور و خرما مى گرفتند، درست در مقابل رزق حسن قرار داده است و آن را يك نوشيدنى ناپاك و آلوده شمرده است . ولى عادت زشت شرابخوارى بخشى از آن ريشه دارتر است كه با اين اشارها ريشه كن شود،بعلاوه شراب بخشى از درآمدهاى اقتصادى آنها را تامين مى كرد،لذا هنگامى كه مسلمانان به مدينه منتقل شدند و نخستين حكومت اسلامى تشكيل شد، دومين دستور در زمينه منع شرابخوارى به صورت قاطع تر نازل گشت ، تا افكار را براى تحريم نهايى آماده تر سازد،در اين موقع بود كه آيه 219 سوره بقره نازل گرديد.
(يسلونك عن الخمر و الميسر قل فيها اثم كبير و منافع للناس و ائمهما اكبر نفعهما)) در اين آيه ضمن اشاره به منافع اقتصادى مشروب الكلى براى بعضى از جوامع هماننند جامعه اهل بيت خطرات و زيانهاى بزرگ آن را كه به درجات از منافع اقتصادى آن بيشتر است ياد آورى مى شود وبه دنبال آن در آيه 43 سوره نساء (يا ايها الذين امنوا لا تقربوا الصلوة و انتم سكارى حتى تعلموا ما تقلولون )
به مسلمانان صريحا دستور داده شد كه درحال مستى هرگز (نماز)، نوشيدن شراب مجاز بود،بلكه همان برنامه تحريم تدريجى و مرحله به مرحله بود،و به عبارت ديگر اين آيه نيست به غير حال نماز سكوت داشت و صريحا چيزى نمى گفت : آشنائى مسلمانان به احكام اسلام و آمادگى فكرى آنها براى ريشه كن ساختن اين مفسد بزرگ اجتماعى كه در اعماق وجود آنها كرده بود، سبب شد كه دستور نهائى با صراحت كامل و بيان قاطع كه حتى بهانه جويان نير نتوانند به آن ايراد گيرند نازل شد كه همين آيه مورد نظر بوده است . جالب توجه اينكه در اين آيه با تعبير گوناگون ممنوعيت اين كار مورد تاكيد قرار گرفته (انما يريد الشيطان ان يوقع بينكم العدواة و البغضاء فى الخمر والميسر ويصدكم عن ذكر الله و عن الصلوة )پاره اى از زيانهاى آشكار شراب و قمار در اين آيه شريفه مى فرمايد: شيطان مى خواهد از طرق شراب و قمار در ميان شما تخم عدوات و دشمنى بپاشد و شما را از (نماز) و ذكر خدا باز دارند و در پايان اين آيه به عنوان يك استفهام تقريرى مى فرمايد (فهل انتم منتهون )آيا شما خوددارى خواهيد كرد؟ يعنى پس از اين همه تاكيد بار جارى بهانه جوئى يا شك و ترديد در مورد ترك اين دو گناه بزرگ باقى مانده است ؟! و لذا مى بينم كه حتى (( عمر )) كه تعبيرات آيات گذشته را به خاطر علاقه اى كه (طبق تصريح مفسران عامه )به شراب داشت كافى نمى دانست پس از نزول اين آيه ، گفت كه اين تعبير كافى و قانع كننده است ⁽¹⁵⁰⁾
شان نزول آيه
از((مسند احمد )) و ((و سنن ابى داود)) و ((نسائى )) چنين نقل شده است كه ((عمر )) علاقه شديدى به نوشيدن شراب داشت دعا مى كرد و مى گفت : خدايا بيان روشنى در مورد خمر براى ما بفرما،هنگامى كه آيه سوره بقره (يسئلونك عن الخمر و الميسر) ⁽¹⁵¹⁾ نازل شد پيامبر صلى الله عليه و آله آيه رابراى او قرائت كرد ولى او باز به دعاى خود ادامه مى داد، و مى گفت :خدايا بيان روشنترى در اين زمينه بفرما،تا اينكه آيه سوره نساء (يا ايها الذين امنوا لا تقربوا الصلوة و انتم سكارى )⁽¹⁵²⁾ نازل شد، پيامبر صلى الله عليه و آله آن را نيز بر او خواند، باز به دعاى خود ادامه مى داد تا اينكه سوره مائده (همين آيه مورد بحث )نازل شد كه صراحت فوق العاده اى در اين موضوع دارد،نازل گرديد ،هنگامى كه پيامبر صلى الله عليه و آله آيه را براى او خواند، عمر گفت ،انتهينا انتهينا! ((از نوشيدن شراب خود دارى مى كنيم ،خوددارى مى كنيم )))!⁽¹⁵³⁾
داستان آيه 23
شيطان و نماز
پيامبر صلى الله عليه و آله همواره از مومن است تا آن هنگام كه او مراقب انجام كامل نمازهاى پنج گانه باشد، پس هر گاه او آن نماز را تباه سازد (مانند اينكه ،بدون اينكه ،بدون شرايط و بزرگ وارد مى سازد ⁽¹⁵⁴⁾ و مجددا آن حضرت فرمودند: شيطان پيوسته تا وقتى كه فرزند آدم بر نمازهاى پنجگانه محافظت و مواظبت دارد از وى ترسان است و چون نمازها را ضايع كرد بر او دلير مى شود و او را در گناهان بزرگ مى اندازد. ⁽¹⁵⁵⁾
و باز وجود مبارك رسول اكرم صلى الله عليه و آله در جاى ديگر فرمودند:همانا بنده هنگامى كه مشغول شد، شيطان از دور مى آيد به او مى گويد: فلان چيز را بياد آور،فلان چيز را بياد آور،تا آن جا كه او را آنچنان گم و غافل مى كند كه او حيران مى شود و در مورد اينكه او در كجاى نماز است . ⁽¹⁵⁶⁾
از اينجا معلوم مى شود وقتى شيطان انسان نمازگزار و نماز خوان را در نماز اين طور مشغول مى كند پس واى بحال بى نمازان كه چگونه شيطان به سراغ آنها مى آيد! پناه مى بريم بخدا!!