نماز بهترين راه ،براى شكر

آيه 84 : نماز بهترين راه ،براى شكر
فصل لربك و انحر ⁽⁴⁹⁶⁾
ترجمه : پس براى پروردگارت نماز گزار و قربانى كن .
تفسير آيه
آرى بخشنده نعمت او است ،بنابراين نماز و عبادت و قربانى كه آن هم نوعى عبادت است براى غير او معنى ندارد، مخصوصا با توجه به مفهوم (( رب )) كه حكايت است از تداوم نعمتها و تدبير و ربوبيت پروردگار مى كند.
اما بايد در يك سخن كوتاه بگوئيم (( عبادت )) خواه به صورت نماز باشد يا قربانى كردن مخصوص (( رب )) و ولى نعمت است ، و او منحصرا ذات پاك خداست اين نعمتهاى خود از خدا مى دانستند و به هر حال تعبير ((لربك )) دليل روشنى است بر مساله لزوم قصد و قربت در عبادات .
بسيار از مفسران معتقدند كه منظور روز عيد قربان ، و قربانى كردن در همان روز است ،ولى ظاهرا مفهوم آيه عام و گسترده اى است هر چندت نماز و قربانى روز عيد يكى از مصداقهاى روشن آن است .
اما تعبير كلمه ((وانحر )) در آيه از ماده (( نحر )) كه مخصوص كشتن شتر است ،شايد به خاطر اين است كه در ميان قربانيها شتر از اهميت بيشترى برخوردار بود،و هر مسلمانان نخستين علاقه بسيار به آن داشتند، و قربانى كردن شتر بدون ايثار و گذشت ممكن نبود. ⁽⁴⁹⁷⁾
در اينجا دو تفسير ديگر براى آيه فوق بيان كردند:
1- منظور از جمله (( وانحر ))رو به قبله ايستادن به هنگام نماز است چرا كه ماده ((نحر )) به معنى گلوگاه مى باشد.
2- منظور بلند كردن دستها به هنگام تكبير و آوردن آن در مقابل گلوگاه و صورت است در حديثى از پيامبر صلى الله عليه مى خوانيم هنگاميكه اين سوره كوثر نازل شد پيامبر اكرم صل الله عليه و آله از جبرئيل سوال كرد فرمود منظور از كلمه ((وانحر )) در آيه چيست ؟ كه پروردگار مرا به آن مامور ساخته است ؟جبرئيل عرض كرد كه خداوند به تو دستور مى دهد هنگامى كه وارد نماز مى شوى موضع تكبير ،دستها را بلند كن ،و همچنين هنگامى كه ركوع مى كنى يا سر از ركوع بر مى دارى ،و يا سجده مى كنى ، چرا كه نماز ما و نماز فرشتگان در هفت آسمان همين گونه است و براى هر چيزى زينتى است و زينت نماز بلند كردن دستها در هر تكبير است .⁽⁴⁹⁸⁾
و در حديثى از امام صادق عليه السلام مى خوانيم كه در تفسير اين آيه با دست مباركش اشاره كرده و فرمود:منظور اين است كه دستها را اينگونه در آغاز بلند كنى به طور كه كف آنها رو به قبله باشد. ⁽⁴⁹⁹⁾
شاءن نزول
((عاص بن وائل )) كه از سران مشركان بود،پيغمبر اكرم صل الله عليه و آله را به هنگام خارج شدن از مسجد الحرام ملاقات كرد،و مدتى با حضرت گفتگو نمود،گروهى از سران قريش در مسجد نشسته بود و اين منظره را از دور مشاهده كردند ،هنگامى كه (( عاص بن وائل ))وارد مسجد شد به او گفتند به كه صحبت مى كردى ؟ گفت :با اين مرد ((ابتر ))! اين تعبير را به خاطر اين انتخاب كرد كه (( عبدالله )) پسر پيغمبر اكرم صل الله عليه و آله از دنيا رفته بود، و عرب كسى را كه پسر نداشت (( ابتر )) ((يعنى بلا عقب )) مى ناميد،و لذا قريش اين نام را بعد از فوت پسر پيغمبر براى حضرت انتخاب كرده بود و بعد ( سوره كوثر نازل شد و پيامبر اكرم صل الله عليه و آله را به نعمتهاى بسيار و كوثر بشارت داد،و دشمنان او را ابتر خواند .⁽⁵⁰⁰⁾
توضيح مطلب
پيغمبر اكرم صل الله عليه و آله دو فرزند پسر از حضرت خديجه داشت يكى ((قاسم ))و ديگرى ((طاهر )) كه او را نيز ((عبدالله مى ناميدند ،و هر دو در مكه از دنيا رفتند و پيامبر اكرم صل الله عليه و آله فاقد فرزند پسر شد،اين موضوع زبان بد خواهان قريش را گشود و كلمه ،((ابتر )) را براى حضرت انتخاب كردند ⁽⁵⁰¹⁾
فضيلت تلاوت اين آيه
پيامبر اكرم صل الله عليه و آله فرمودند:(( من قراها الله من انهار الجنة ، و اعطى من الاجر بعدد كل قربان قربه العباد فى يوم عيد،و يقربون من اهل الكتاب و المشركين )) هر كس آن را تلاوت كند خداوند او را از نهرهاى بهشتى سيراب خواهد كرد و به عدد هر قربانى كه بندگان در روز عيد ( قربانى مى كنند،و همچنين قربانى هائى كه اهل كتاب و مشركان دارند و به عدد هر يك از آنان اجرى به او مى دهد. ⁽⁵⁰²⁾
داستان آيه 84
خداوند كوثر عطا مى كند.
خداوند متعال ؛ اين سوره كوثر خطاب به نبى اكرم (ص ) فرمود: ((انا اعطيناك الكوثر)) ((اى رسول حق ما به تو كوثر عطا كرديم . ⁽⁵⁰³⁾
در كتب تفسير از چند چيز به عنوان ((كوثر)) ياد شده است از جمله 1- خير كثير 2- نهرى در بهشت 3 – نبوت 4 – فرزندان بسيار از نسل زهراى اطهر عليه اسلام 5 – قرآن 6 – شفاعت 7 – اسلام 8 – علماى دين و اصحاب و ياران وفادار و… هر يك از موارد مذكور مصداقى براى ((كوثر)) است و ممكن است كوثر شامل همه اينها باشد.
آنچه مسلم است ، خداوند مهربان خير كثير و نعمتهاى فراوانى در دنيا و آخرت به پيامبر عزيز اسلام عليه السلام عطا كرده و خواهد كرد و او بايد در برابر اين همه نعمت ، شكر گزارى كند. خداوند به او فرمان مى دهد: ((فصل لربك و انحر)) ⁽⁵⁰⁴⁾ براى شكر اين نعمتها نماز بخوان و قربانى كن ⁽⁵⁰⁵⁾
در سوره مباركه كوثر يكى از معانى آن (فرزندان بسيار از نسل زهراى اطهر عليه السلام مى باشد، پس كوثر از وجود مبارك فاطمه زهرا عليهاالسلام سرچشمه مى گيرد. رسول خدا(ص ) مى باشد. تا اينكه فرمود: زمانى كه در محرابش در مقابل پروردگار جل جلاله مى ايستد، نورش براى ملائك پرتو افكنى مى كند، آنچنان كه ستارگان آسمان براى اهل زمين نوز مى افكنند. و خداوند متعال به ملائكه مى فرمايد: اى ملائكه من بنگريد به كنيز من ،
فاطمه سيده كنيزانم ، كه در مقابل من به عبادت ايستاد، به طورى كه بدنش از ترس مقام من مى لرزد و با تمام وجود و قلبش ‍ بر عبادت و اطاعتم رو آورده ، شما فرشتگان را شاهد مى گيرم كه شيعيان فاطمه عليهاالسلام را از آتش جهنم ايمن گردانم .
از حسن بصرى نقل شده كه مى گفت : حضرت فاطمه عليها السلامّعابدترين امت بود و در عبادت حق تعالى آن قدر بر پا مى ايستاد كه پاهاى مباركش ورم مى كرد. ⁽⁵⁰⁶⁾