بیاد امام زمان مظلوم و غریبم اَللّهُمَّ عَجِّل لِوَلیِّکَ الفَرَج
مشاوره
روان شناسی قانونی
روانشناسی قانونی هماهنگ کننده نظریات روانشناختی و روانی و بیماری شناسی لازم برای اجرای کیفر قانونی است.
مقدمه
روانشناسی و پزشکی قانونی در مراحل رشد و تحول خود به اهداف یکدیگر نزدیک شده اند. در واقع هر دو رشته با مساله انحراف اجتماعی سر و کار دارند که موجب ایجاد امنیت در جامعه می شوند. روانشناسی قانونی به بررسی علل رفتار فردی و تغییر این رفتارها در حیطه قانون می پردازد و تلاش می کند رفتارهایی که از لحاظ قانونی نابهنجار بشمار می روند مورد بررسی و تفحص قرار دهد.
دادگاه و روان شناسی قانونی
یافته های روانشناسی کاربرد گسترده ای در حوزه عملکرد دادگاه پیدا می کند. هر چند برخی از این یافته ها روابط مستقیمی با مسائل قانونی ندارند اما در اکثریت این مسائل چنین روابطی را می توان مشاهده کرد. بررسی اظهارات شاهدین ، اعترافات و دفاعهای متهم از دیدگاه روانشناسی شکل دیگری می تواند به خود بگیرد. در این راستا در اکثر جوامع از متخصصین روانشناسی و روانپزشکی برای همین مواردی استفاده می شود. این متخصصان می توانند کمک شایان توجهی در تعیین رای نهایی داشته باشند.
پدیده دروغ و روان شناسی قانونی
یکی از مسائل مورد توجه در حیطه مسائل مربوط به روانشناسی قانونی مساله دروغ است. این پدیده که تنها به حوزه قانون و مقررات دادگاهی مربوط نمی شود و بطور شایعی در روابط عادی انسانها دیده می شود گاه برای تعیین یک تکلیف حقوقی بسیار حائز اهمیت و قابل توجه می نماید. بر این اساس تعیین علائم دروغ و بررسی صحت و سقم مسائلی که در دادگاه مطرح می شود مهم است. در حیطه روان شناسی شاید شگردهای مختلفی وجود داشته باشد که در جریان مصاحبه مورد استفاده قرار بگیرد. معتبرتر از این شگردها آزمونهای مختلفی است که با تکیه بر شواهد بدنی به تعیین احتمال دروغ در افراد می پردازد.
یکی از این آزمونها ابزاری است به نام دروغ سنج که از روی تغییرات فیزیولوژیک بدنی که از طریق الکترودهایی که در نقاط مختلف بدن کار گذاشته می شود صحت سخنان فرد مورد نظر را تعیین می کند. این دستگاه به تغییراتی چون تغییرات گالوانیکی پوست حساس است. امروزه با تحقیقات مختلفی که در این زمینه صورت گرفته پیشرفتهای مختلفی در استفاده از ابزارهای پیشرفته تر بدست آمده است. بطوریکه تلاش شده انتقادات وارده بر استفاده از این ابزار را تا حدی مرتفع سازد. بدیهی است یافته های روانشناسی ، مثلا در حوزه روانشناسی فیزیولوژیک ، روانشناسی احساس و روانشناسی ادراک و … بیشترین کاربرد را در این زمینه داشته است.
اعتراف و روان شناسی قانونی
وادار کردن افراد به بیان آنچه به صورت ارادی از آن امتناع می کنند کار بسیار دشواری است. در این راستا بازیافته های روانشناسی به کمک بازپرسان ، اعتراف گیران و … آمده است. هر چند به نظر می رسد اعمال زور و خشونت بدنی می تواند ساده ترین نوع اعتراف گیری باشد که نیاز چندانی هم به تخصص روانشناختی ندارد. اما با توجه به قوانین حقوق بشر ، حتما راههای دیگری باید باشد که چندان خشونت بار به نظر نرسد. روان شناسی با در نظر گرفتن آستانه تحمل افراد در زمینه های مختلف ، مواردی که می تواند برای افراد از لحاظ روان شناختی آزار دهنده و غیر قابل تحمل باشد شناسایی کرده است.
یافته های روانشناسی نشان می دهد بی خواب گذاشتن افراد به مدت معینی چارچوب اراده افراد را درهم می شکند و بازداری آنها را کاهش می دهد. همچنین ایجاد شرائط محرومیت حسی که در آزمایشهای مختلف مورد بررسی قرار گرفته بسیار برای فرد آزار دهنده و غیر قابل تحمل است. در این حالت فرد در فضایی قرار داده می شود که هیچگونه احساس شنوایی ، بینایی ، لمس در او تحریک نشود. این حالت برای اکثر آزمودنیها غیرقابل تحمل بوده بطوری که حاضر شدند از وجه قابل توجهی که در صورت تحمل چنین حالتی به آنها پرداخت می شد، چشم پوشی کنند.
مقررات اجتماعی و روان شناسی قانونی
چه قوانینی مورد نیاز یک جامعه است؟
این قوانین چگونه باید طرح شوند؟ و چگونه اجرا شوند؟
سوالاتی هستند که پاسخ دادن به آنها تنها در حوزه متخصصین قانون نیست. در جوامع پیشرفته عمدتا از نظریه روانشناسان برای چنین اقداماتی استفاده می شود تا نتایج بهتری حاصل شود و از اتلاف وقت و نیرو و سایر زمینه ها جلوگیری شود. به عنوان یک مثال چگونه می توان افراد را وادار به رعایت قوانین راهنمایی و رانندگی ساخت. روان شناسان چندین دهه پیش با توجه به نیاز جوامع این مساله را مورد بررسی قرار دادند.
نتایج یافته های آنها علاوه بر استفاده از تنبیه های بیرونی مثل جریمه به شیوه درست و کامل که از اصول تشویق و تنبیه و کنترل در روان شناسی نشات می گرفت، استفاده از راهکارهایی که موجبات تقویت انگیزه درونی افراد برای رعایت قوانین می شد را پیشنهاد کردند. در بین این راهکارها مشاهده شد استفاده از تبلیغات که به صورت کارتون (انیمیشن) تهیه می شد و شکل داستانی به خود می گرفت عمیقترین تاثیر را در بینندگان به جای می گذاشت. این روش به تازگی در جامعه ما مورد استفاده قرار گرفته است.
ارتباط روانشناسی قانونی با سایر حوزه های علمی
روانشناسی قانونی در حیطه روانشناسی ، با روانشناسی اجتماعی ، روانشناسی جنایی ، روانشناسی قضایی ، روانشناسی شخصیت ، روانشناسی کودک و … ارتباط دارد. همچنین در سایر حوزه ها با علوم اجتماعی ، آسیب شناسی اجتماعی ، جرم شناسی روانی ، پزشکی و روانپزشکی ارتباط نزدیک دارد.
http://danesh.roshd.ir
پی نوشت :
سايت دانشنامه دانشنامه
