فصل 1. تعريف نبى ، رسول ، امام ، ولى و بيان درجات هر كدام

باب چهارم : فرق ميان رسول و نبى و امام و ولى
و ما ارسلنا من قبلك من رسول و لا نبى – و فى قراءة اهل البيت : و لا محدث …
(حج /52)
((و ما پيش از تو هيچ رسول و نبيى (و در قرائت اهل بيت : و هيچ محدثى ) را نفرستاديم مگر آنكه …))

فصل 1. تعريف نبى ، رسول ، امام ، ولى و بيان درجات هر كدام
نبى – كسى است كه انجام كارى به او وحى مى شود.
رسول – كسى است كه هم عمل و هم تبليغ به او وحى مى شود.
ولى – كسى است كه فرشته با او درباره عملى سخن مى گويد با آن عمل بدو الهام مى گردد.
امام – كسى است كه فرشته درباره عمل و تبليغ با او سخن مى گويد.
بنابراين هر رسولى ، نبى هم هست نه بالعكس ، و هر رسول و نبى و امامى ، ولى و محدث هم هست نه بالعكس ، و هر رسولى امام هم هست نه بالعكس .
هر پيامبرى ولايتش مقدم بر نبوت اوست ، و هر رسولى نبوتش مقدم بر رسالت اوست و هر امامى ولايتش مقدم بر امامت او مى باشد. (يعنى هر پيامبرى نخست به مقام ولايت مى رسد، سپس به مقام نبوت ، و پس از آن به مقام رسالت ؛ و نيز هر امامى نخست به مقام ولايت دست مى يابد و سپس به مقام امامت مى رسد).
ولايت باطن نبوت است ، و امامت و نبوت باطن رسالت مى باشد. و باطن هر چيزى از ظاهر آن شريفتر و بزرگتر است ؛ زيرا ظاهر نيازمند به باطن است و باطن از ظاهر بى نياز است ، و نيز باطن به حضرت حق نزديكتر است ، بنابراين هر يك از اين مراتب مذكوره بزرگتر و شريفتر از مقام بعدى خود است ، (از اين رو مقام ولايت بالاتر از مقام نبوت و مقام نبوت بالاتر از مقام رسالت خواهد بود.)
و نيز: نبوت و ولايت هر كدام صادر از خداوند و متعلق به خداوندند، ولى رسالت و امامت هر كدام صادر از خداوند و متعلق به بندگان خدا مى باشند، از اين رو نبوت و ولايت بالاتر از رسالت و امامت خواهند بود.
و نيز: رسالت و امامت هر كدام وابسته به مصلحت وقت و زمان اند، ولى نبوت و ولايت به هيچ وقت و زمان خاصى تعلق ندارند.
برخى گفته اند: ((رسالت و امامت برترند، زيرا سود آنها به ديگران مى رسد، ولى سود نبوت و ولايت منحصر به صاحبان آنهاست )). اين دليل موجه است ولى تحقيق ، نظر اول است .
و هر كدام از اين دو نظر پذيرفته شود، لازم نمى آيد كه شخص ولى بالاتر از نبى و رسول و امام ، و نيز شخص نبى بالاتر از رسول باشد، بلكه مطلب در همه اين مراتب درباره وليى كه تابع پيامبر يا رسول يا امامى است ، و نبيى كه تابع رسولى است به عكس مى باشد، زيرا هر كدام از نبى و امام را دو مرتبه هست و رسول را سه مرتبه ، و ولى را يك مرتبه . پس كسى كه مى گويد: ((ولى بالاتر از نبى است )) مقصودش در شخص واحد است ، يعنى نبى از آن جهت كه ولى است مقامش بالاتر و شريفتر است در مقايسه با خود از آن جهت كه نبى و رسول است ⁽⁸⁴⁷⁾، و نيز امام از آن جهت كه ولى است مقامش بالاتر و شريفتر است در مقايسه با خود از آن جهت كه امام است .
چگونه مى تواند ولى مطلقا برتر از نبى باشد و حال آنكه هيچ وليى نيست مگر آنكه تابع نبى يا امامى است ، و تابع هيچ گاه در آنچه تابع متبوع خود است به متبوع نمى رسد، زيرا كه اگر به او برسد ديگر تابع وى نخواهد بود. آرى در يك صورت ولى از نبى برتر است و آن در جايى است كه تابع آن نبى نباشد، چنانكه اميرمؤ منان عليه السلام گذشته از پيامبر ما صلى الله عليه و آله از تمام انبياء و اولياء برتر و والاتر است ، و فرزندان معصوم او عليهم السلام نيز چنين اند.