پیمان الهی

آيه شماره 83  از سوره مبارکه بقره

پیمان الهی

وَإِذْ أَخَذْنَا مِيثَاقَ بَنِي إِسْرَائِيلَ لاَ تَعْبُدُونَ إِلاَّ اللّهَ وَبِالْوَالِدَيْنِ

 

إِحْسَانًا وَذِي الْقُرْبَى وَالْيَتَامَى وَالْمَسَاكِينِ وَقُولُواْ لِلنَّاسِ حُسْنًا وَأَقِيمُواْ

 

 

الصَّلاَةَ وَآتُواْ الزَّكَاةَ ثُمَّ تَوَلَّيْتُمْ إِلاَّ قَلِيلًا مِّنكُمْ وَأَنتُم مِّعْرِضُونَ

و چون از فرزندان اسرائيل پيمان محكم گرفتيم كه جز خدا را نپرستيد و به پدر و مادر و خويشان و يتيمان و مستمندان احسان كنيد و با مردم [به زبان] خوش سخن بگوييد و نماز را به پا داريد و زكات را بدهيد آنگاه جز اندكى از شما [همگى] به حالت اعراض روى برتافتيد
خداوند از طریق عقل، فطرت و وحى، از مردم پیمان مى‏گیرد. «اخذنا میثاق»
توحید، سرلوحه‏ى مكتب انبیاست. و بعد از آن كارهاى نیك قرار گرفته است. «لاتعبدوا الاّ اللّه و بالوالدین احسانا»
در كنار توحید، احسان به والدین مطرح است. «لاتعبدوا… وبالوالدین احسانا»
احسان به والدین باید شخصاً صورت گیرد، نه با واسطه. حرف «ب» در «بالوالدین» به معناى مباشرت شخصى است. «بالوالدین احساناً»
گرایش به یكى از پدر و مادر، ممنوع است. «بالوالدین احساناً»
ابتدا خویشان نیازمند، سپس دیگران. «ذى‏القربى والیتامى و…» البتّه در بین خویشاوندان نیز اولویّت‏ها محفوظ است. «اولوا الارحام بعضهم اولى ببعض»
احسان باید همراه با ادب و بدون منّت باشد. در كنار احسان، جمله «قولوا للناس حسنا» آمده است.
اگرچه به همه‏ى مردم نمى‏توان احسان كرد، ولى با همه مى‏توان خوب سخن گفت. «قولوا للنّاس حُسنا»
برخورد خوب و گفتار نیكو، نه تنها با مسلمانان، بلكه با همه‏ى مردم لازم است. «قولوا للنّاس حُسنا»
علاوه بر پرداخت زكات، احسان به مستمندان و ایتام نیز لازم است. در آیه هم زكات آمده و هم احسان به مساكین. «احساناً… والمساكین… واتوا الزكوة»
نماز ورابطه با خداوند، از زكات ورابطه با فقرا جدا نیست. «اقیموا الصلوة واتوا الزكوة»
نماز و زكات در ادیان دیگر نیز بوده است. «اقیموا الصلوة واتوا الزكوة»
اعتقاد به توحید، احسان به والدین وایتام ومساكین، همراه با دستور پرداخت زكات وبرخورد نیكو با مردم، وبپاداشتن نماز، نشانه‏ى جامعیت اسلام است.
اداى حقوق، داراى مراتب و مراحلى است. اوّل حقّ خداوند، سپس والدین، سپس خویشاوندان، سپس یتیمان كه كمبود محبّت دارند وآنگاه مساكین كه كمبود مادّیات دارند.
تمام احكام اعتقادى، اخلاقى وفقهى، میثاق وعهد خدا با انسان است. بعد از «میثاق» سخن از عقیده توحیدى، احسان به والدین، نماز وزكات آمده است.