درمان دروغ گويي

درمان دروغ گويي

برای اصلاح فرد مبتلا به دروغ گویی باید به نکات ذیل توجه کرد:
1) یافتن علت یا علل دروغ گویی
دروغ گویی مانند هر رفتار دیگری دارای علل و انگیزه است . از این رو، برای درمان واقعی این رفتار باید علت یا علل واقعی آن را پیدا کرد و سپس درصدد رفع آن برآمد . برای مثال، دروغ های متعدد و پی در پی نشان دهنده اضطراب کودک است . بنابراین، ابتدا باید علل اضطراب از بین برود . یافتن علت دروغ گویی مهم ترین کاری است که والدین باید انجام دهند .
2) تقویت راست گویی و صداقت
راست گویی یکی از صفات پسندیده ای است که با فطرت آدمی سازگار است. انسانها فطرتا راست گو هستند و دوست دارند که حرف راست بزنند و از دیگران نیز حرف راست بشنوند . شیوه های رفتاری و گفتاری والدین و مربیان می تواند فرصت های مناسبی برای توجه و میل کودک به راستی فراهم آورد . همچنین باید ارزش راست گویی و زیان های دروغ گویی را برای کودک مشخص کرد، تا کودک تفاوت این دو رفتار را دریابد تا از دروغ گویی خودداری کرده و راستی و صداقت را پیشه خود سازد .
3) اجازه بیان احساسات
اگر می خواهید کودک شما راست گو و درست کار باشد، باید به همان اندازه که آمادگی شنیدن حقایق شیرین و دلپسند را دارید، آمادگی شنیدن حقایق تلخ را نیز داشته باشید . باید به کودک اجازه دهید حالات و احساسات مثبت و منفی خود را آزادانه بیان کند و بدون ترس و واهمه بگوید که از چه کسی یا چه چیزی خوشش می آید یا متنفر است . این امر به شما کمک می کند به درون کودک خود پی برده، نیازها و کمبودهایش را بهتر بشناسید . همچنین شما را قادر می سازد، در حد امکان، مشکلات او را رفع نمایید .
4) درک کودک و احساس همدردی با او
همان طور که دوست دارید دیگران شما را درک کنند و در حل مشکلات شما را یاری کنند، کودکان نیز چنین انتظاری دارند . باید کودک را درک کرد و با همدردی و مهربانی به او فهماند که مجبور نیست دروغ بگوید، بلکه بهتر است علت گرفتاری و مشکلاتش را بازگو کند تا بتوان به او کمک کرد . البته نباید انتظار داشت که کودک در همان برخورد اول مشکلات خود را بیان کند؛ زیرا ممکن است خودش نیز علت آنها را نداند یا از گفتن آنها احساس شرمساری کند، بنابراین با شناسایی روحیه کودک، به تدریج می توان با ایجاد موقعیت های مناسب به او کمک کرد تا به جای دروغ گفتن، مشکلات خود را مطرح سازد، سپس با کمک یکدیگر به حل آنها بپردازید .
5) توجه به کودک و ارضای نیازهای او
کودکان هم نیازهایی دارند که باید توسط اطرافیان مخصوصا والدین ارضا شود . مهم ترین این نیازها عبارتند از: نیاز به امنیت، توجه، محبت و . . . ; باید به کودک احترام گذاشت، به حرف ها و کارهای او توجه کرد . او را به ویژه در حضور دیگران مورد تشویق قرار داد . باید او بفهمد مورد توجه و علاقه است و دوستش دارند . در غیر این صورت، برای جلب توجه و خودنمایی، مجبور به انجام رفتارهای ناشایست، از جمله دروغ گویی خواهد شد . در حقیقت، باید به تمام نیازهای کودک توجه کرد و در حد امکان و به طور معقول آن را ارضا نمود . هرگز نمی توان با ارضای یک یا دو نیاز کودک از سایر مسائل او غافل ماند .
6) احترام به شخصیت کودک
باید کودک در خانواده از احترام کافی و پذیرش مطلوب برخوردار باشد تا اعتماد به نفس در او تقویت شود . والدینی که برای کودک خود احترام و ارزشی قائل نیستند، باعث می شوند کودک شان دچار ضعف شخصیتی شود، در نتیجه، برای جبران این ضعف به دروغ گویی و سایر رفتارهای نابهنجار روی آورد . حضرت محمد (صلی الله علیه و آله) می فرماید: «فرزندان خود راگرامی بدارید و آداب حسنه را به آنان بیاموزید .»
7) ایجاد امنیت و آرامش در محیط کودک
باید محیط زندگی کودک آرام و امن باشد تا او برای زندگی در کنار شما نیازی به دروغ گویی نداشته باشد . به عبارت دیگر، باید محیط به گونه ای باشد که کودک بدون ترس و واهمه، بتواند حقیقت را بیان کند; زیرا همان طوری که قبلا بیان شد، ترس و احساس عدم امنیت مهم ترین علت دروغ گویی در کودکان است .
8) وفای به عهد و پیمان
به کودکان یا به هر کس دیگری که قول می دهید، به آن عمل کنید . هرگز کودکان خود را با وعده های دروغ گول نزنید; زیرا با این کار به او یاد می دهید که با دادن وعده های دروغین، می توان از زیر بار مسؤولیت یا انجام هر عملی شانه خالی کرد . همچنین با این عمل، ارزش و اعتبار خود را از دست می دهید . بنابراین شایسته است با کودک خود صادق باشید و از دادن وعده هایی که قادر به انجام آن نیستید، پرهیز نمایید .
والدین چه کارهایی نباید انجام دهند
1- در برابر دروغ گویی کودکان، نباید واکنش غیر اخلاقی و هیجانی از خود بروز داد، بلکه باید به طور منطقی با کودک برخورد کرد .
2- نباید از کودک خواسته شود جزئیات یک ماجرا را به طور دقیق بازگو نماید; زیرا اغلب کودکان به جزئیات حوادث دقت نمی کنند یا آن را فراموش می کنند، بنابراین اگر کودک تحت فشار قرار گیرد، برای فرار از این امر، ناگزیر به دروغ گویی روی می آورد .
3- هیچ گاه کاری نکنید که به حس اعتماد به نفس یا شخصیت کودک لطمه وارد شود .
4- نباید از کودک به گونه ای سؤال شود که حالت بازجویی داشته باشد; زیرا اگر کودک دریابد که می خواهید از او مچ گیری کنید، برای فرار از این دام به دروغ متوسل خواهد شد .
5- از سرزنش، تحقیر، تهدید و تنبیه کودک خودداری کنید; زیرا این روشها در حد یک بازدارنده موقت است و هرگز نمی توان آنها را برای اصلاح و تغییر رفتارهای کودک به کار برد . باید توجه داشت که دروغ گویی نوعی بیماری است و بیمار هیچ گاه با روش های فوق درمان نمی شود، حتی ممکن است این امر موجب ایجاد ناراحتی های دیگر در کودک شود .
6- به هیچ وجه نباید زمینه را برای دروغ گویی کودک مهیا کرد . «ژان پیاژه » می گوید: «وقتی کودک خردسال اسباب و اثاثیه شکستنی را در دسترس خود بیابد، آنها را به هم می زند و می شکند . در این موقع مادر مجبور است تمام شکستنی ها را از دسترس او بردارد . دروغ نیز همینطور است، اگر شرایط و لوازم آن از دسترس کودک برداشته شود، دیگر او نیازی به دروغ گویی نخواهد داشت . اگر کودک در زندگی آزادی داشته باشد و به او دستورات شدید داده نشود و به او القا نشود که باید از والدین اطاعت کند، همچنین اگر رفتار و سلوک شما جنبه دوستانه داشته باشد، کودک نیازی به دروغ گویی نخواهد داشت . کودک با شما همان طوری رفتار می کند که شما با او رفتار کرده اید .»
در این مختصر، برخی از شیوه های مقابله با دروغ گویی بیان شد . اما این تنها یک زمینه است که ما را برانگیزد تا با انتخاب راه های عملی و ابتکاری از ابتلای فرزندان خود به دروغ گویی جلوگیری نماییم .

پی نوشت :
شمیم یاس، اردیبهشت 1382، شماره2 ، دروغ و دروغ گویی