راه های عملی تقویت خوش بینی و ترک بدبینی

راه های عملی تقویت خوش بینی و ترک بدبینی

الف. توجه به روایاتی که بدگمانی را مذمت کرده و خوش گمانی را تشویق کرده است و تمرکز فکری و عملی پیدا کردن روی ریشه های خوش بینی (خوف و خشیت از خدا، عبودیت خالص، احسان و تکریم مردم، تحمل و…).
ب. توجه به فوائد خوش بینی که در روایات به آن اشاره شده و علم پزشکی و روان شناسان روز هم مؤید آن است
ج. توجه به گناهانی که در بستر بدبینی می روید مثل حسد، غیبت، کینه، و گناهان دیگر.
د. از جملات مثبت تأکیدی زیادی استفاده کنید، من خوش بین هستم، مردم دوست داشتنی اند. زندگانی زیباست، گاز باید زد با پوست.
و. ریشه کن کردن علل بدبینی. عدم آگاهی و شناخت (با تفکر و مشورت) واقع شدن در محلی که در معرض تهمت هستیم، ترک امر به معروف و نهی از منکر، ترک مجالست با علما و خوبان و همنشینی با بدان و بدگمان ها.
ز. گرامی داشتن و اطمینان به طرفی که به او بدگمان شده ایم (بیش تر از پیش). دعا کردن به او و مأیوس کردن شیطان از وسوسه (چون قوه خیال پذیرای هر احتمال است و شیطان دقیقاً از همین کانال وارد می شود و به احتمالات رنگ بد و وسوسه شیطانی می زند و با تکرار آن در ذهن سبب عملی شدن افکار بد می شود و با تکرار به شکل عادت در می آید.
ح. تقویت نفس و اراده با انجام دستورات الهی و ترک محرمات تا حسن ظن به تدریج ملکه او شود و بدگمانی که عادت شده ریشه اش از بین برود.
ط. باید به جنگ بدبینی زمانی برویم که هنوز فکر است و گمان، چون اگر به عمل آید و ریشه دواند سخت می شود با آن مبارزه کرد چون روان شناسان اعتقاد دارند که هر فکر و اندیشه ای تمایل دارد که به عمل تبدیل شود (هر چه از راه ذهن وارد شود از راه عضله خارج می شود).
هـ . بدبین همیشه تنهاست، چون او مردم را خیانتکار و ناپایدار در دوستی می پندارد. امیر المؤمنین ـ علیه السّلام ـ فرمودند: بدگمانی به هر کسی چیره شود صلح و صفائی که بین او و دوستانش بود به هم می زند، دیگر اینکه او از ترس اینکه شرّ دیگران به او می رسد خود را از برکات ارتباط با مسلمانان محروم می کند.
س. به بدبینی دیگران کمک نکنیم و ترحم بر بندگان خداوند کنیم، حضرت علی ـ علیه السّلام ـ فرمودند هر که خود را در معرض تهمت( و بدبینی) قرار دهد کسی را جز خود ملامت نکند .
برخی از بدگمانی ها ریشه در بیماری های شدید روانی دارند که نیاز است به مشاوره های روان شناسی و روان پزشکی رجوع شود. گاهی انسان متوجه این صفت زشت خود (بدبینی) شده و درصدد رفع آن است
به همین جهت بود که وقتی پیامبر ـ(صلّی الله علیه و آله ) با همسرش صفیه از محلی عبور می کردند مردی از کنار آنها گذشت، حضرت به او گفتند: این زن صفیه همسرم است. مرد گفت: نیازی نبود بگوئید من به شما بدگمان نیستم، حضرت فرمودند: شیطان در رگ و خون بنی آدم جا دارد، ترسیدم بر شما نفوذ کند و باعث هلاکت شما شود. اگر این امر در جامعه ای شیوع پیدا کند مردم به هم دلسوز شوند، در صد بدگمان خیلی پایین می آید.
ح. برخی از بدگمانی ها ریشه در بیماری های شدید روانی دارند که نیاز است به مشاوره های روان شناسی و روان پزشکی رجوع شود. گاهی انسان متوجه این صفت زشت خود (بدبینی) شده و درصدد رفع آن است. در زیر برخی از راه های علاج را ذکر می کنیم:
1. گاهی انسان به این حالت شرطی شده و به خاطر تکرار آن عادت کرده مثلاً وقتی که بدبینی خودش را به دیگران گفته آنها با حرف های خود، لبخند و تأیید فرد بدبین را تقویت و تشویق می کنند و او بر این کار گرم تر و مصّرتر شده است به گونه ای که از این کار لذت می برد. این فرد می تواند با چندین راه از این صفت بد فاصله بگیرد یک: بیشتر با افرادی بنشیند که او را تشویق به این کار نکنند. دو: برای کار زشت خود جریمه در نظر بگیرد، مثلاً می تواند به فردی که نسبت به او بدبینی کرده، رجوع کند و از او معذرت خواهی کند، چون عذرخواهی برای فرد سخت است سعی کند بار دیگر مرتکب نشود، یا اینکه می تواند یک چیز باارزشی از خودش را در نظر بگیرد و عهد و یا نذر کند که اگر به او بدگمان و بدبین شدم این شیء باارزشم را به او می دهم (چون دل کندن از آن برایش سخت است سعی می کند از بدبینی فاصله بگیرد. از جملات مثبت زیاد استفاده کند. من دیگران را دوست دارم، من خوش بین هستم.
ی. بدبینی و بدگمانی را مخالفت با امر خدا بدانیم، در قرآن آیاتی وجود دارد که به ما دستور داده از گمان های بد پرهیز کنیم چون باعث گناه می شوند. بدبینی گناه است و گناه زمانی انجام می گردد که انسان مؤمن غافل است، پس با ذکر خدا، دعا، قرآن حالت مراقبت را از نفس خود تقویت کنیم تا در مرداب گناه نیفتیم. توجه داشته باشیم که مؤمن نزد خدا عزیز و محترم است و حفظ آبروی او از طرف خدا بسیار سفارش شده است. حتی عزت او از کعبه زیادتر بیان شده، پس با حفظ آبروی مؤمن خداوند را خشنود کنیم و شیطان را مأیوس و بدانیم که اگر بدبینی ما خلاف واقع درآید، جبران آن (برگرداندن آبروی رفته) مشکل است.
نکته پایانی، با توجه به مطالب ذکر شده باید گفت که برای اینکه انسان به صفت خوبی آراسته شود، و صفت بداخلاقی ای را از خانه دلش بیرون کند، لازم است همیشه در حال مراقبه (یاد خدا) باشد و دیگر اینکه بر غفلت خود سخت گیری کند، (مثلاً عذرخواهی از طرفی که به او بدگمان شده ایم) نکته دیگر اینکه در بحث فعلی، ما باید دو کار کنیم، با فرشته خوش گمانی (به خدا و به مردم) دیو بدگمانی را از کشور دلمان بیرون برانیم و دیگر اینکه با توجه به کلیه راهبردهای گفته شده تمرین کنیم، تمرین کنیم، تمرین کنیم.

پی نوشت :
منبع : پایگاه اندیشه قم