بیاد امام زمان مظلوم و غریبم اَللّهُمَّ عَجِّل لِوَلیِّکَ الفَرَج
مهارت خودکنترلی کودک2
برخی روش های هیجانی که برای آموزش و پرورشِ خودکنترلی در کودکان عبارت است از:
1- بار هیجانی کلمات: کلماتی که کودک به کار می برد و یا کلماتی که ما به کودکان می گوییم بر احساس و رفتار آنها اثر می گذارد. بنابراین باید بر کلمات خود و کودک نظارت داشته باشیم. اگر به کودک برچسب بی عرضه، شکمو، عصبی، و…بزنیم در واقع سبب سستی اراده او شده ایم.
2- موسیقی : امروزه از موسیقی و حرکت درمانی، شعر و سرود دسته جمعی برای افزایش خودکنترلی کودکان کمک می گیرند. این موسیقی را می توان با القائات مثبت جهت افزایش نیروی خودکنترلی به کاربرد. بازی پرتحرکی همراه با موسیقی و موزیک بازی راه بیندازید ، توقف موسیقی به معنی «ایست» است هرکس حرف زد یا حرکت کرد از بازی خارج می شود. از آنها را که نمی توانند علت را جویا شوید و دوباره به بازی راه دهید. باید از موسیقی های تند و لهوی که قدرت خودکنترلی آنها را کاهش می دهد برحذر داشت چرا که این موسیقی سبب طوفان هیجان ها می شود و فرد قدرت تسلطش بر رفتار و اندیشه اش سست می شود. شهید مطهری می گوید: قدر مسلم،آوازهايي كه موجب خفت عقل مي شود، يعني شهوات را آن چنان تهييج مي كند كه عقل به طور موقت از حكومت ساقط مي شود، همان خاصيتي دارد كه شراب يا قمار مي كند.
3- مهر ورزی و دلسوزی بیجا: چند الگوهایی در تربیت می تواند به خويشتن داري کودک لطمه بزند . خانواده هایی که زن و شوهر هماهنگ نیستند و یا پدربزرگ و مادربزرگانی که دلسوزی بی جا می کنند در تربیت ساز مخالف می زنند ممکن است سبب سست شدن نظام خودکنترلی کودک می شوند. به عنوان مثال یکی می گوید: تو نباید قبل از نهار بستنی بخوری و دیگری می گوید: بیا بخور اشک بچه ام را در نیاورید . در این صورت بهتر است والدین با هم هماهنگ شوند وارتباط کودک با پدر بزرگ و مادربزرگ باید مدتی محدود شود.
4- مدیریت خشم : راه های مقابله با خشم را به کودک آموزش دهید. از علائم هشداردهنده استفاده كنيد. به كودك خود بگوئيد، همه، علائمي خاص خود دارند كه در زمان عصبانيت به آنها هشدار مي دهد. بايد به آنها توجه كنند تا دچار دردسر نشوند. بعد به او در تشخيص اين علائم كمك كنيد. به عنوان مثال: «من بلندتر از حد معمول حرف مي زنم. گونه هايم سرخ شده است. مشت هايم را گره كرده ام. ضربان قلبم تند و آب دهانم خشك شده است و نفس نفس مي زنم.» وقتي كودكتان با علائم آشنا شد هنگام عصبانيت او بگوئيد: «به نظر مي رسد داري كنترل خود را از دست مي دهي. دست هايت مشت شده است. آيا فكر مي كني داري عصباني مي شوي؟ هرچه زودتر كودكان را متوجه علائم هشداردهنده كنيم بهتر مي توانيم به آنها نحوه كنترل رفتارشان را بياموزيم.
کودكان به آساني عصباني مي شوند و به سختي مي توان آن ها را آرام كرد. آن ها اغلب حرف ديگري را قطع مي كنند و صبر و حوصله كمي براي منتظر ماندن دارند. براي آموزش خويشتن داري به كودك، ابتدا بايد خودتان صبور باشيد. تأكيد كنيد كه كنترل كردن احساسات در هنگام عصبانيت كار سختي است و به او بياموزيد كه احساسات ناشي از عصبانيت خود را بشناسد و تشويقش كنيد براي جلوگيري از عصبانيت شديد آهسته با خود صحبت كند. ذکر بگوید، صلوات بفرستد، موقعیت خود را تغییر دهد با آب خنک وضو بگیرد. و دست و صورتش را بشوید سه بارنفس عمیق بکشد. همچنین از كودك تان بخواهيد يك ليست از كارهايي كه هنگام عصبانيت شديد مي تواند انجام دهد تهيه كند.مثلاً ترك كردن اتاق، دست در جيب كردن، شمردن از يك تا ده وگفتن ذکر لااله الاالله و.. در تلويزيون يا در يك مكان عمومي مثل پارك، تعدادي از آدم هايي كه كنترل خود را در هنگام عصبانيت از دست مي دهند( زنده یا در رسانه) پيدا كنيد و در مورد آن ها با كودك تان بحث كنيد. در مورد اين كه مردم نسبت به چنين آدم هايي چه احساسي دارند و چه كارهاي بهتري براي كنترل عصبانيت مي توان انجام داد .
به آنها آموزش دهید،حفظ خونسردي را به خود يادآوري كنند. به عقيده كارشناسان يكي ديگر از راههاي تقويت خويشتن داري در كودكان اين است كه به آنها استفاده از پيام هاي مثبت در مواقع استرس زا را بياموزيم. به اين موارد توجه كنيد: «من بايد خونسرد باشم، خويشتن داري خود را حفظ كنم و نفس عميق بكشم. من مي توانم اين مشكل را حل كنم.» چند جمله را به كودك خود پيشنهاد كنيد و از او بخواهيد يكي از آنها را انتخاب كند. به او كمك كنيد روزي چند بار به مرور اين جملات بپردازد.شما مي توانيد جملات انتخابي او را بر روي ديوارها نصب كنيد. هر چقدر تمرين او در اين زمينه بيشتر باشد بهتر مي تواند هنگام عصبانيت رفتار خود را كنترل كند.نحوه درست نفس كشيدن و آرام سازی تنش و استرس عصبی و عضلانی را به او بياموزيد. آموختن این شيوه ها از موثرترين راهها براي خويشتن داري كودكان است.
5- ابراز هیجان : هوش هیجانی کودکان را افزایش دهید تا با هیجان های خود و دیگران آشنا شوند و بتوانند آنها را مدیریت کنند. مدیریت هیجان ها مستلزم آگاهی از حضور و نقش آنها است و شامل هیجان های مثبت و منفی(خشم، غم،..) می شود. همچنین به آنها آموزش دهید تا در روابط از بیان هیجانی (نه خود خوری یا پرخاشگری) کمک بگیرند. بسياري از كودكان حرص جوش می خورند و یا رفتار پرخاشگرانه دارند تنها به اين دليل كه نمي دانند چگونه ناراحتي خود را بيان كنند. آنها براي ابراز هیجان های منفی خود به ادبيات مناسب(ابراز با حفظ احترام متقابل، صمیمیت و صریح و اقتدار) نياز دارند. چون پرخاشگری و خود خوری سبب از دست دادن تسلط برهیجان ها و خودکنترلی می شود آموزش راهکار ها ی مدیریت هیجان ها( تصویر سازی مثبت،آرام سازی خود، توجه به تابلوی ایست در ذهن و ) و بیان هیجانی( با شمردن سود های بیان هیجانی و ضررهای سبک پرخاشگری و خودخوری) را در آنها تقویت کنید.
6- معنای عشق به کودک: باید بدانیم که عشق به کودک به معنی ارضاء نیازهای کاذب و بله گفتن به تمام خواسته هایش نیست. همین طور محبت به معنی ایزوله کردن کودک از ترس خطر احتمالی نیست . عشق یعنی آموزش دادن محدودیت های زندگی، حمایت نکردن افراطی، اجازه اشتباه کردن و عمل مستقلانه دادن، در کنار صمیمی شدن، وقت گذاشتن و ارائه امکانات از مصادیق عشق و محبت است. [1]
پی نوشت :
1.نرم افزار رايانه اي و اندرويد نيش ها و نوش ها، انجمن گفتگوي ديني
