فصل 4. كلام و سكوت و آداب معاشرت با مردم

فصل 4. كلام و سكوت و آداب معاشرت با مردم
گويند: پيامبر صلى الله عليه و آله شيوا سخن ترين و شيرين كلام ترين مردم بود و مى فرمود: من شيوا سخن ترين مردم عرب هستم ، و بهشتيان به لغت محمد سخن مى گويند، كم حرف و خوش كلام بود و پر حرفى نمى كرد و كلمات او مانند دانه هاى به رشته كشيده با هم پيوسته بود، كلامش از همه كوتاه تر بود، و جبرئيل عليه السلام چنين آورده بود، و هر چه مى خواست در همان كلام كوتاه مى گنجاند، او سخنان جامع مى گفت و كم و زياد نمى گفت و كلمات پشت سر هم رديف مى شدند و ميان جملات اندكى مكث مى كرد تا شنونده خوب فراگيرد و به حافظه بسپارد، صدايش بلند بود و نغمه اش از همه خوش تر.
سكوتى طولانى داشت ، در غير موارد نياز سخن نمى گفت ، سخن ناپسند بر زبان نمى راند، در خشنودى و خشم جز سخن حق نمى گفت ، از مردم بدزبان رويگردان بود، سخنان ناپسند را به وقت ضرورت با كنايه ادا مى كرد. چون ساكت مى شد همنشينان سخن مى گفتند. در حضور حضرتش ‍ جنگ لفظى صورت نمى گرفت . با جديت و خيرخواهى موعظه مى كرد و مى فرمود: ((آيات قرآن را بهم مزنيد ⁽¹⁰³⁹⁾ زيرا بر چند وجه نازل شده است )).
به چهره اصحاب بيش از همه متبسم و خندان بود، و از سخنان آنان از روى تعجب مى خنديد و بدين گونه خود را با آنان مى آميخت ، و بسا چنان مى خنديد كه آخرين دندانهايش نمايان مى شد. در پاسخ هر يك از ياران كه او را صدا مى زد لبيك مى گفت ، و اصحاب به احترام او از جا برنمى خاستند، زيرا مى دانستند كه اين كار خوشايند او نيست .
به كودكان كه مى گذشت سلام مى كرد، روزى مردى (مجرم ) را نزد او آوردند و او از هيبت حضرت لرزيد، به او فرمود: راحت باش ، من پادشاه نيستم ، من فرزند يكى از زنان قريش ام كه قديد (گوشت پخته خشك شده ) مى خورد.
با اصحاب چنان مى نشست كه گويى يكى از آنان بود به گونه اى كه هرگاه غريبى وارد مى شد نمى دانست پيامبر كدام است تا از او سؤ ال كند، تا آنكه اصحاب از او خواستند در جايى بنشيند كه تازه وارد او را بشناسد، پس ‍ سكويى از گل ساختند و حضرت بر آن مى نشست . هميشه مى فرمود: من بنده ام ، مانند بندگان غذا مى خورم و مانند بندگان مى نشينم . و بر سر سفره و مجمعه غذا نمى خورد تا به خداى عزوجل پيوست .