فصل 1. معقبات

باب چهارم : در معقبات و شياطين
له معقبات من بين يديه و من خلقه يحفظونه من امر الله . (رعد/11)
((او را از پيش و پس فرشتگانى در پى است كه او را از فرمان خدا نگاه مى دارند)) ⁽⁶⁵⁰⁾
فصل 1. معقبات
در تفسير معقبات گفته اند كه آنها فرشتگانى هستند كه در پى يكديگر مى آيند، فرشتگان شب در پى فرشتگان روز و فرشتگان روز در پى فرشتگان شب در مى آيند، و آنان همان حافظانى هستند كه بر عمل بنده مراقبند و آن را ثبت مى نمايند.⁽⁶⁵¹⁾
و از امامان ما عليه السلام روايت است كه آنان چهار فرشته اند كه هنگام نماز صبح گرد مى آيند، و اين همان معناى قول خداست كه : ان قرآن الفجر كان مشهودا ⁽⁶⁵²⁾ ((همانا قرائت صبح مشهود و در ديد (فرشتگان ) است )). ⁽⁶⁵³⁾

و از اميرمؤ منان عليه السلام روايت است كه آنان فرشتگانى هستند كه آدمى را از خطرها حفظ مى كنند تا او را به دست سرنوشتها بسپارند و آن گاه او را با سرنوشتها تنها مى گذارند.⁽⁶⁵⁴⁾
و گفته اند: آنها ده فرشته اند كه بر آدمى گمارده اند و او را حفظ مى نمايند.
و ابوامامه از پيامبر صلى الله عليه و آله روايت كرده است كه : يكصد و شصت فرشته بر مؤ من گمارده شده كه آنچه را بر او مقدر نشده از او دور مى سازند. هفت تن از اين فرشتگان بلاها را از او دور مى كنند چنانكه مردم در روز گرم تابستان مگس را از كاسه عسل دور مى كنند، و اگر براى شما آشكار شوند هر آينه آنها را بر هر دشت و كوهى خواهيد ديد كه همگى دستها گشوده و دهان خود را باز كرده اند. و اگر بنده به اندازه يك چشم بر هم زدن به خودش واگذار شود بى گمان شيطانها او را خواهند ربود.⁽⁶⁵⁵⁾
كعب گويد: اگر خداوند فرشتگانى را بر شما نگمارده بود كه در خوردنيها و نوشيدنيها و شرمگاهها از شما پاسدارى كنند هر آينه جنيان شما را مى ربودند.
شارح ((نهج البلاغه )) گويد: فرشتگان حافظ دو گروهند، گروهى براى بنده اند چنانكه فرموده : له معقبات … ⁽⁶⁵⁶⁾ ((آدمى را فرشتگانى در پى است كه او را از فرمان خدا نگاه مى دارند.)) و گروهى بر بنده ، چنانكه فرموده : و يرسل عليكم حفظة ⁽⁶⁵⁷⁾ ((و بر شما فرشتگانى حافظ مى فرستد.))
منظور از گروه اول حفظ و نگهدارى بندگان خداست به فرمان خدا از آفتهايى كه با آن روبرو مى شوند، و منظور از گروه دوم ضبط كردارها و گفتارهاى اوست از طاعات و معاصى ، چنانكه فرموده : كراما كاتبين ، يعلمون ما تفعلون ⁽⁶⁵⁸⁾ ((بزرگوارانى نويسنده كه آنچه مى كنيد مى دانند))، و: ما يلفظ من قول الا لديه رقيب عتيد ⁽⁶⁵⁹⁾ ((آدمى سخنى نگويد مگر آنكه نزد آن فرشته اى مراقب و آماده هست .))
گويد: و احتمال دارد كه تعدد آنها تعدد ذاتى باشد، و نيز احتمال دارد كه تعدد اعتبارى باشد.⁽⁶⁶⁰⁾