استرس چيست؟

استرس چيست؟

استرس واكنش جسماني ، رواني و عاطفي در برابر يك محرك بيروني است كه مي تواند موجب سازگاري فرد با تغييرات شود.
سطوح استرس :
استرس كم (مثبت) :
فشار رواني كم در سازگاري ما نقش موثري دارد. مثلاً استرس دانش آموزي را كه امتحان دارد وا مي دارد كه در اتاق را ببندد و خود را از بازي و تفريح منع كند تا بتواند درس بخواند.
استرس كم در وجود افراد به انگيزه و ميلي مثبت براي پيشرفت تبديل مي شود.
استرس زياد (منفي) :
وقتي فشار رواني شديد، مداوم و طولاني باشد موجب بروز بيماري مي گردد.
در استرس زياد بدن سه مرحله را پشت سر مي گذارد.
1 – مرحله هشدار‌:
زماني است كه بدن ما در براي يك محرك بيروني كه تاكنون با آن مواجه نشده، قرار مي گيرد.
2 – مرحله مقاومت :
بدن ما با محرك يا وضعيت جديد هماهنگ مي شود.
3 – مرحله فرسودگي (خستگي) :‌
انسان در مقابله استرس هاي طولاني، دچار فرسودگي و خستگي مفرط مي شود، چرا كه توانايي بدن محدود است. اين خستگي گاه ممكن است به افسردگي و بيماريهاي مختلف روحي رواني و يا حتي مرگ فرد منجر شود.
نشانه هاي استرس :
استرس مي تواند بعضي از نشانه هاي زير را بوجود آورد، شدت و نوع علايم آن در افراد متفاوت است.
نشانه هاي جسمي :
– گرفتگي يا انقباض ( گلو – سينه – شكم …)
– احساس درد (در ناحيه سر – گردن – كمر)
– تپش قلب
– پرش هاي عضلاني (تيك)
– خستگي و احساس كوفتگي
– دل درد و در اصطلاح فروريختن چيزي در دل
– تعريف بدن خصوصاً در كف دست ها
– اسهال
– مشكلات خواب
– ناراحتي معده و گوارش
– خشكي دهان
– بي حوصلگي – خلق ناپايدار
– ترس هاي مرضي بي مورد
– زود رنجي
– داشتن دلشوره بي دليل – بيقراري
نشانه هاي رفتاري :
– پرخاشگري – نداشتن تمركز
– جويدن ناخن، مكيدن انگشت
– بازي با موي سر يا كندن پوست لب (لب گزيدن)
– دندان قروچه ( ساييدن دندانها به هم)
– بي توجهي به وضع ظاهر
– پرخوري يا كم خوري – پرخوابي يا كم خوابي
نشانه هاي فكري :
– گيجي و شلوغي ذهن – اشتباهات مكرر
– كم دقتي – بهانه جويي
– ناتواني در به خاطر آوردن حوادث – ضعف در تصميم گيري
نمونه هايي از عوامل استرس زا :
مرگ همسر يا اعضاي خانواده
طلاق
جدايي والدين
ابتلا، به بيماري هاي صعب العلاج يا از دست دادن عضو
زنداني شدن
از دست دادن شغل
بازنشستگي
وجود فرد معتاد در خانواده
بارداري
تغييرشغل
مرگ يكي از خويشاوندان و يا دوستان نزديك تغيير مكان به ويژه مدرسه براي دانش آموزان
بدهكاري
اختلاف با خويشاوندان و آشنايان
مشكل داشتن در محل كار با همكاران
مشاجره و ناسازگاري مداوم با همسر، والدين يا فرزندان
ازدواج
هر يك ازعوامل بالا مي تواند با استرس كم يا زياد همراه باشد كه بديهي است در استرس زيرا مشكلاتي را براي فرد به همراه خواهد داشت.
در چه افرادي استرس تأثير منفي بيشتري مي گذارد؟
معمولاً در افرادي كه :
1 – با واقعه اي بسيار ناگوار مواجه مي شوند.
2 – نسبت به وقايع و حوادث برداشت ذهني و طرز تلقي منفي دارند
3 – وابستگي بيش از حد به خانواده و ديگران دارند.
4 – اعتماد به نفس كافي ندارند.
5 – به جامعه و آينده خوش بين نيستند.
6 – ناراحتي هاي خود را با ديگران در ميان نمي گذارند.
7 – احساس مي كنند در برابر حوادث آينده ناتوان هستند.
8 – سابقه ابتلا به بيماريهاي رواني و يا جسمي را دارند.
9 – از حمايت هاي اقتصادي، اجتماعي و خانوادگي مناسب برخوردار نيستند.
10 – ذهن خود را درگير مسايل روزمره مي كنند.
11 – از ايمان و ابعاد معنوي مناسب برخوردار نيستند.
12 – در گذشته استرس بيشتري را تجربه كرده اند.
13 – بطور ناگهاني و بدون زمينه قبلي با واقعه اي استرس زا مواجه مي شوند.
14 – وقايع استرس زا را بصورت طولاني و مداوم تجربه مي كنند.
راهكارهاي مقابله با استرس :
1 – توصيه هاي دين مبين اسلام را بكار گيريم از جمله :
ياد خدا (الا به ذكرا.. تطمئن القلوب)
توكل به خدا
اعتقاد و ذكر (انا الله و انااليه راجعون)
صلوات بلند
گريه در مراسم عزاداري
نمازخواندن
2 – عوامل استرس را شناسايي كرده و از ميان برداريم.
3 – از وقايع اطراف خود اطلاعات دقيق تري كسب كنيم.
4 – از سلامت روحي و جسمي خود مطمئن باشيم و در صورت بروز مشكل به افراد متخصص مراجعه كنيم.
5 – در كارهاي خود برنامه ريزي داشته باشيم تا از سردرگمي رهايي يابيم.
6 – براي رسيدن به موقع سركار ، قرار ملاقات ها و … زودتر حركت كنيم.
7 – وقت خود را طوري تنظيم كنيم كه به كارهاي مهم خود برسيم
8 – خود را از شر وسايل اضافي و به درد نخور خلاص مي كنيم.
9 – شب ها به موقع و به اندازه كافي بخوابيم.
10 – صبح ها زود از خواب بيدار شويم ( سحرخيز باش تا كامروا باشي)
11 – عادت هاي استرس زاي خود را ترك كرده يا تغيير دهيم.
12 – به چشمان خود استراحت دهيم ( گاهي چشم همايمان را ببنديم)
13 – مشكلات را آنچنان كه هستند بپذيريم.
14 – نرمش و ورزش را در برنامه ي روزانه خود بگنجانيم.
15 – با آرامش به قدم زدن مخصوصاً در پارك يا محيط هاي آرام بپردازيم.
16 – در محيط هاي سرسبز و هواي آزاد( كوه – دشت – اطراف شهر و …) فرياد بكشيم.
17 – با بچه ها بازي كنيم خصوصاً تاب بازي
18 – از ماساژ بدن توسط ديگران (خصوصاً متخصص) استفاده كنيم.
19 – در وان آب گرم حمام كنيم.
20 – به خاطر مسائل كوچك خود را ناراحت نكنيم، چون كه تمام مشكلاتي كه با آنها مواجه هستيم از همان چيزهاي كوچك تشكيل شده اند.
21 – اگر در مقابل حوادث كوچك توان مقابله نداريم سعي كنيم با آنها بسازيم.
22 – در وضعيت آرامي بنشينيم، چشم هاي خود را ببنديم و انديشه خود را بر روي يك لغت، يا صدا و يا جمله اي كه دوست داريم، متمركز كنيم و هر فكر ديگر را از ذهن خارج كنيم.
23 – هنگام بروز استرس ، به طور صحيح و عميق نفس بكشيم يعني با يك شماره هوا را به ريه ها وارد كنيم، تا چهار شماره هوا را در ريه ها نگه داريم و با دو شماره هوا را از ريه ها بيرون بفرستيم.
24 – غذا را با آرامش و لذت بخوريم.
25 – سعي كنيم در كمك كردن به ديگران پيشقدم شويم.
26 – تلاش كنيم مثبت انديش باشيم و به خوبي ها و زيبايي ها فكر كنيم.
27 – بخنديم زيرا خنده يكي از سالم ترين پادزهرهاي فشار رواني است.
28 – به موسيقي هاي آرامش بخش و ملايم گوش كنيم( خصوصاً موسيقي بدون كلام)
29 – در مقابل خواسته هاي نابجاي ديگران «نه» بگوييم.
30 – روي اخبار ناخوشايند تكيه نكنيم.
31 – از ورود سموم بخصوص الكل و تنباكو به بدن جلوگيري كنيم، چون اين مواد ابتدا نوعي تسكين موقت ايجاد مي كنند اما تعادل بدن را بر هم زده و زمينه بروز استرس را مهيا مي كنند.
32 – با ديگران در مورد مشكلات و نگراني هاي خود صحبت كنيم.
33 – از روش هاي آرامش بخش استفاده كنيم( مانند يوگا – مراقبه – هيپنوتيزم – ماساژ – استنشاق هواي تازه )
34 – مصرف ويتامين C براي محافظت در برابر استرس ضروري است.
اگر با رعايت و انجام موارد ياد شده استرس در فرد كنترل نشد و موجب اختلال گرديد بايستي به متخصص روانشناس و يا روانپزشك مراجعه شود.