در مقام تهذيب نفس و تحصيل اخلاق ، هميشه يك جنگ و ستيز عجيب بين دو كانون عقل و دل درگير است ، تهذيب نفس و تربيت براى هماهنگ ساختن اين دو كانون است . مستلزم ضبط و كنترل خواهشهاى دل است ، اساسا هم نظم و انضباط، از كانون عقل ناشى مى شود و آشفتگى و خودسرى ، از كانون دل .
پيغمبر اكرم (ص ) در حديث معروفى با بيان لطيفى اين جنگ و ستيز را بيان كرد،
اصحاب و ياران او از جهادى برمى گشتند، رو كرد به آنها و فرمود:
– ((مرحبا بقوم قضوا الجهاد الاصغر و بقى عليهم الجهاد الاكبر))
مرحبا به مردمى كه از مبارزه كوچك برگشته اند و جهاد بزرگ هنوز به عهده آنها باقى است .
گفتند: يا رسول اللّه ! جهاد بزرگ چيست ؟
فرمود: جهاد با نفس و خواهشهاى دل
مولوى در اين باره مى گويد:
اى شهان كشتيم ما خصم درون
|
ماند خصمى ز ان بتر در اندرون
|
كشتن اين ، كار عقل و هوش نيست
|
شير باطن ، سخره خرگوش نيست
|
قدر جعنا من جهاد الاءصغريم
|
سهل دان شيرى كه صفها بشكند
|
| شير آن باشد كه خود را بشكند.(18) |
بیاد امام زمان مظلوم و غریبم اَللّهُمَّ عَجِّل لِوَلیِّکَ الفَرَج
